غذا خوردن کودکان همیشه یکی از دغدغه های اصلی والدین علی الخصوص مادران بوده است. بسیاری از مادران از بد غذایی فرزندان خود شکایت می کنند و با حالتی اندوهگین و ناامید می گویند که فرزند من در طول روز هیچی نمی خورد یا کودک من بسیار بد غذا است و خیلی کم غذا می خورد. در این مقاله به بررسی و درمان مشکل کودک بد غذا پرداخته شده است 

آیا کودک من بدغذا است؟

گاهی اوقات مادران بر اساس واقعیت، میزان غذا خوردن فرزندشان را ارزیابی نمی کنند بلکه بر اساس فانتزی ذهنی و میزان انتظارات خودشان در مورد غذا خوردن فرزندشان قضاوت می کنند. 

گاهی اوقات نیز فقط کافی است مادر، کودکی را مشاهده کند که بسیار خوش خوراک و حتی پر خوراک است و بیشتر از حد مورد نیاز غذا می خورد در چنین حالتی است که مادر بلافاصله فرزند خودش را با فرزندی که غذا خوردنش استثناء است و حتی درست و نرمال هم نیست مقایسه می کند و به این ترتیب اینطور برداشت می کند که فرزندش به اندازه کافی غذا نمی خورد، در حالی که این تصور کاملا اشتباه است، به این دلیل که معده کودکان بسیار کوچک است و به همین دلیل زود سیر می شوند اما چون ما نمی توانیم دیدگاه و انتظار واقع بینانه ای داشته باشیم همیشه از میزان غذا خوردن فرزندمان ناراضی هستیم و البته بدیهی است که اگر شما فرزندتان را با یک فرزند بسیار پرخور مقایسه کنید به این نتیجه می رسید که فرزندتان بی اشتها و بدغذا است، در صورتی که غذا خوردن فرزند شما کاملا نرمال است و جای نگرانی نیست.

پیشنهاد مشاور:دوران کودکی افراد در ازدواج آن ها چه تاثیری دارد؟

اما برخی از کودکان واقعا بد غذا هستند و این بدغذایی آن ها سبب شده است که بدن آن ها به خوبی رشد نکند و بسیار ضعیف شوند. در چنین شرایطی نیاز هست که به دنبال راه چاره برای این مسئله باشیم.

در مورد برخی از مسائل برای اینکه بتوانیم راه حل مناسبی ارائه دهیم، پیدا کردن علت مشکل اهمیت بسیاری دارد، یعنی بر اساس علت مسئله راه حل ارائه شده متفاوت خواهد بود، بد غذایی کودکان نیز از دسته این مسائل است. بد غذایی کودکان دلایل مختلفی می تواند داشته باشد که اگر دلیل آن را پیدا کنیم می توانیم راه حل مناسب را برای رفع آن بکار بگیریم.

 دلایل بد غذایی کودکان

  • مشکلات جسمانی

برای اینکه بتوانیم مشکلی را از نظر روان شناختی مورد بررسی قرار دهیم در ابتدا نیاز است که از نظر عملکرد جسمانی فرد مطمئن شویم. برخی از مادران اولین کاری که برای پیدا کردن راه حل در مورد بی اشتهایی و بدغذایی کودک خود می کنند به روانشناس کودک مراجعه می کنند و از مشاور می خواهند که شیوه درست رفتاری را در برخورد با کودک بد غذا را آموزش دهند، اما نیاز است که بدانیم در بسیاری از مواقع کودک به دلیل مشکلات جسمانی از خوردن غذا امتناع می کند و اشتیاقی نسبت به آن نشان نمی دهد.

 این مشکلات می تواند درد لثه و دندان باشد، می تواند مشکل در هضم غذا و یا یبوست باشد، گاهی اوقات نیز اشکال در فرو بردن و قورت دادن غذا به دلیل درد یا زخم زبان یا گلو است که باعث می شود کودک از غذا خوردن امتناع کند، به همین دلیل بهترین، مهمترین و اولین کار این است که در ابتدا به پزشک اطفال مراجعه کنید و فرزندتان را مورد معاینه پزشکی قرار دهید تا در ابتدا از سلامت جسمی او مطلع شوید و اگر فرزند شما از نظر شرایط جسمانی مشکلی دارد آن را حل کنید در غیر اینصورت با اطمینان از سلامت جسمانی فرزندتان به دنبال علت های دیگر باشید.

پیشنهاد مشاور: پرخاشگری و قلدری در کودکان | راه های درمان پرخاشگری کودک

  • بدخوابی یا بیخوابی از دلایل بدغذایی کودکان

عدم خواب کافی می تواند روند طبیعی سیستم بدن را به هم بریزد و موجب اختلال در سلامت جسمانی کودک شود. در چنین شرایطی کودک بسیار بی حوصله می شود و اشتیاقی به انجام فعالیت های مورد نیاز ندارد. این مسئله می تواند در شرایط تغذیه ای کودک نیز تاثیر منفی بگذارد.

  • کم تحرکی

هرچقدر بدن فعالیت بیشتری داشته باشد سوخت و ساز بیشتری دارد و در چنین شرایطی کودک بیشتر احساس گرسنگی می کند، اما کودکی که تحرک لازم و مناسبی نداشته باشد طبیعتا سوخت و ساز زیادی نیز ندارد و کمتر احتمال دارد که گرسنه شود. بنابراین توجه به این امر اهمیت زیادی دارد. البته کم تحرکی کودک نیز می تواند علت فیزیولوژی داشته باشد که در اینصورت معاینه پزشک الزامی است.

درمان کودک بد غذا

  • مشکلات روانشناختی و شرایط محیطی نامساعد

شرایط روانشناختی کودک در میزان اشتهای او تاثیر بسیار زیادی دارد. برخی از والدین تصور می کنند که کودکان به افسردگی مبتلا نمی شوند اما متاسفانه باید بگوییم که کودکان نیز به اختلال افسردگی مبتلا می شوند و چنین چیزی می تواند یکی از تاثیرگذار ترین مسائل در میزان اشتهای کودکان باشد. 

پیشنهاد مشاور: چرا افسرده میشویم؟ والدین ما مقصر هستند یا محیط زندگی ما بد است؟

اضطراب و استرس نیز از دیگر اختلالات روانشناختی دخیل در اشتهای کودکان است. بنابراین توجه به شرایط خلقی و روانی کودک در بهبود اشتهای او بسیار مهم است.

اگر محیط خانواده پر تنش باشد و یا مادر و پدر شیوه درست ارتباطی با کودک را بلد نباشند، می توانند موجب ناراحتی های خلقی و ایجاد مشکلات روانشناختی در فرزندشان شود و طبیعی است که چنین کودکی میل و اشتیاق کافی به غذا خوردن نداشته باشد.

  • الگوی نامناسب

برخی از والدین انتظاراتی از کودک خود دارند که به هیچ وجه خودشان نسبت به آن پایبند نیستند، والدینی که از فرزندشان انتظار دارند شب ها زود بخوابند اما خودشان تا دیروقت بیدارند، والدینی که خودشان دخانیات مصرف می کنند ولی مدام به بچه گوشزد می کنند که چنین چیزی اصلا خوب نیست، والدینی که مدام پرخاشگری می کنند و رفتار مناسبی در منزل، جامعه و در حضور کودک ندارند اما مدام از پرخاشگری فرزند خود شکایت می کنند و اصرار دارند که فرزندشان بسیار آرام باشد و رفتاری عاری از پرخاشگری داشته باشد، در مورد غذا خوردن نیز، ما در بسیاری از مواقع والدینی را مشاهده می کنیم که الگوی تغذیه ای مناسب و منظمی ندارند و در عین حال مدام از بد غذایی فرزندشان شکایت می کنند و این انتظار را دارند که فرزندشان هیچ مشکلی در غذا خوردن نداشته باشد، اما آیا چنین چیزی ممکن است؟

پیشنهاد مشاور:وسواس در کودکان +درمان

واقعیت این است که والدین مهمترین و نزدیکترین الگو به فرزندانشان هستند، کودکان به شدت والدینشان را زیر نظر می گیرند و رفتار آن ها را تقلید و درونی می کنند، بنابراین در هر زمینه ای که تمایل دارید فرزندتان به درستی رفتار کند نیازمند این هستید که ابتدا خودتان به درستی رفتار کنید تا بتوانید آن رفتار را به فرزندتان آموزش دهید. 

بنابراین وجود الگوی نامناسب در شیوه تغذیه ای کودکان اهمیت زیادی دارد.

مواردی را که توضیح دادیم از جمله دلایل بد غذایی و بی اشتهایی کودکان بود که با توجه به آن ها در می یابیم که برای رفع این مشکل در بسیاری از مواقع بررسی و معاینه متخصص از جمله پزشک و روانشناس و مداخله آن ها ضرورت دارد و بدون مراجعه به پزشک و یا روانشناس نمی توان این مشکل را حل کرد اما گاهی اوقات با تغییر اندک در رفتار می توانید این مشکل را در کودکان تان رفع کنید.

راهکارهای مناسب برای افزایش اشتها کودک بد غذا

  • واقع بین باشید

همانطور که گفته شد کودکان گنجایش کمی برای غذا خوردن دارند و زود سیر می شوند، بنابراین سعی کنید نسبت به این امر توجه کنید و بیش از گنجایش بچه به او اصرار نکنید که غذا بخورد، اگر کودک شما زود از غذا خوردن دست می کشد می تواند به این معنی باشد که او سیر شده است، اگر منحنی رشد او طبیعی است و مشکل جسمانی خاصی ندارد بنابراین لزومی ندارد که شما حساسیت زیادی خرج دهید.

  • تنوع غذایی را رعایت کنید

سعی کنید غذاهای متنوع و جدیدی را تهیه کنید و از یک برنامه روتین غذایی استفاده نکنید. گاهی والدین دو یا چند غذای خاص را آنقدر تکرار می کنند که کودک دچار دلزدگی می شود و دیگر تمایلی به غذا خوردن ندارد، مسلما تنوع غذایی شما می تواند این دلزدگی از غذا را در کودکان از بین ببرد و آن ها را برای غذا خوردن به وجد بیاورد.

پیشنهاد مشاور: 11 نکته در مورد تربیت کودک که کسی به شما نمی گوید

همچنین سعی کنید کمی سلیقه و حوصله به خرج دهید و غذا را تزیین کنید تا بتوانید ذوق کودک تان را افزایش دهید، تزیین غذاها به شکل کودکانه می تواند تمایل به غذا خوردن را در کودکان دو چندان کند، خوشبختانه در حال حاضر به لطف تکنولوژی و فضای مجازی امکان دسترسی به انواع تزیین های غذایی وجود دارد، شاید فکر کنید که این کار بسیار سخت است اما با یکبار امتحان کردن متوجه خواهید شد که آنچنان که شما تصور می کنید این کار سخت و طاقت فرسا نیست، ضمن اینکه قرار نیست شما کار عجیب، غریبی بکنید همین که بتوانید تزیین ساده و مختصری داشته باشید کفایت می کند.

  • به ترجیحات و علاقمندی های کودکتان توجه کنید

اینکه شما به این مسئله توجه کنید که کودکان چه تمایلات غذایی دارد و به چه شیوه پختی علاقمند است اهمیت زیادی دارد. گاهی اوقات کودکان مثلا از تخم مرغ بدشان نمی آید ولی مثلا به نیمرو علاقه دارند نه تخم مرغ آب پز، بنابراین سعی کنید آنطور که فرزندتان دوست دارد غذا را برای او تهیه کنید، ولی سعی کنید تنوع غذایی خودتان را حفظ کنید، مثلا کودکتان به ماکارونی علاقه بسیار زیادی دارد اینطور نباشید که به خاطر علاقه او مدام ماکارونی درست کنید، کودک شما باید یاد بگیرد که انواع غذاها را امتحان کند، بنابراین به این امر توجه کنید و در توجه به تمایلات غذایی کودکان افراط نکنید.

  • حساسیت و اصرار زیادی برای غذا خوردن کودک نشان ندهید

اگر در یک وعده غذایی کودکتان تمایلی به خوردن غذا ندارد اصرار نکنید، به او باج ندهید که غذایش را بخورد احتمالا او سیر است، سعی کنید او را تشویق کنید ولی اگر ممانعت کرد اصراری نکنید و غذا را از مقابل او بردارید، گاهی کودکان متوجه حساسیت والدین در مورد مسئله ای خاص می شوند و از این حساسیت برای رسیدن به خواسته های شان استفاده می کنند، مثلا ممکن است کودک به مادر خود بگوید اگر اجازه ندهی که با تلفن همراهت بازی کنم من هم غذا نمی خورم یا اگر غذا بخورم باید اجازه بدی که امروز بیشتر تلویزیون تماشا کنم.

 یا ممکن است گاهی کودک خود را به دلیل کار اشتباهش تنبیه کنید و او را از چیزی محروم کنید، در اینصورت ممکن است کودک برای اینکه با شما لجبازی کند غذایش را نخورد، در چنین صورتی او متوجه حساسیت شما شده است. او باید متوجه شود که غذا را به خاطر سلامتی خودش می خورد نه شما و نباید از غذا خوردن به عنوان راهی برای کنترل شما و رسیدن به خواسته هایش استفاده کند.

پیشنهاد مشاور: نکاتی در برخورد با کودکان لجباز که کسی به شما نمی گوید

  • از فواید غذا خوردن برای او توضیح دهید

کودکان خیلی خوب می فهمند و شما می توانید در مورد بسیاری از مسائل با آن ها صحبت کنید، اما بسیار مهم است که با زبان خودشان صحبت کنید، آگاهی دادن در مورد فواید غذا خوردن و مضرات امتناع از غذا خوردن می تواند در تمایل کودکان به غذا خوردن بسیار موثر باشد. همچنین می توانید از ویدیو ها و کتاب های داستان برای آموزش و توضیح این موارد استفاده کنید.

  • به او مسئولیت بدهید

کودکان از اینکه مورد توجه و تاثیرگذار باشند بسیار لذت می برند. سعی کنید در کارهای آسان از کودکتان کمک بگیرید و به او مسئولیت بدهید. مثلا به او بگویید که امروز می خواهید که باهم آشپزی کنید، مثلا اگر در حال پخت کیک هستید مسئولیت هم زدن موارد را به او بسپارید و از او بابت کمکش تشکر کنید، اگر در حال درست کردن الویه هستید ظرف سس را به او بدهید و بگویید که او سس را در داخل مواد بریزد، طبیعی است که او به کمک و راهنمایی شما نیاز دارد ولی چنین مشارکتی برای کودک بسیار لذت بخش است علی الخصوص زمانی که از او بابت کمکش تشکر کنید. 

پیشنهاد مشاور: تاثیر تشویق کودکان و انواع تشویق کلامی و غیر کلامی

در آماده کردن میز غذا یا سفره نیز به او مسئولیت بدهید، مثلا از او بپرسید که آیا دوست داری به مامان کمک کنی تا سفره رو بچینیم؟ و بعد از اعلام آمادگی او، مثلا لیوان ها را یکی یکی به او بدهید و از او بخواهید که آن ها را در سفره بچیند، کودک در چنین شرایطی اشتیاق زیادی برای غذا خوردن پیدا می کند.

  • الگوی تغذیه ای مناسبی داشته باشید

ساعت های مشخصی برای خوردن غذا و میان وعده داشته باشید و در این کار نظم داشته باشید. بی نظمی در الگوی تغذیه ای می تواند  کودکان را بسیار بد غذا کند.

  • در هنگام غذا خوردن به کودک سخت نگیرید

برخی از والدین به شدت روی نحوه غذا خوردن کودک حساس هستند و مدام به او گوشزد می کنند که لباس هایش را کثیف نکند و غذا را از بشقاب بیرون نریزد، درست است که کودک شما باید نظم و بهداشت را در غذا خوردن یاد بگیرد، اما در این مورد اول اینکه سعی کنید به سن کودک توجه کنید و اگر کودک شما سن کمی دارد در این مورد اصلا سخت نگیرید و در سن های بالاتر به مرور سعی کنید در مورد آداب درست غذا خوردن به او توضیح دهید، ولی از سخت گیری به فرزندتان در این مورد به شدت خودداری کنید، یادتان باشد که کودک شما برای غذا خوردن به آرامش نیاز دارد و شما نباید با سختگیری هایتان زمان غذا خوردن کودک را به شرایط سخت و استرس زا تبدیل کنید.

  • مراجعه به متخصص را جدی بگیرید

همانطور که پیش تر اشاره کردیم در برخی از موارد لزوم مراجعه به متخصص وجود دارد. ابتدا مراجعه به پزشک و معاینه شرایط جسمانی کودک و در صورت اطمینان از سلامت جسمانی، نیاز است که به روانشناس کودک مراجعه کنید و شرایط روانی و خلقی کودک را مورد بررسی قرار دهید تا بتوانید راه حل مناسب را دریافت کنید.

شما به راحتی می توانید با مراکز برتر مشاوره کودک همچون "مرکز مشاوره ستاره" تماس حاصل کنید، رزرو وقت با مشاور از طریق شماره های 02122354282و 02122247100و به وسیله موبایل از طریق شماره های 09035673050 و 09108347597 امکان پذیر است.