انواع مشاوره در مرکز مشاوره ستاره ایرانیان

مشاوره نوعی اقدام حمایتی مبتنی بر علم روانشناسی، در حمایت از فردی آسیب دیده یا در معرض آسیب می باشد. در این مقاله به انواع مشاوره و کاربرد آن ها می پردازیم بنابراین این مطلب را از دست ندهید.

مشاوره از نظر لغوی به معنای همکاری کردن، رای و نظر تخصصی دیگران را دریافت کردن به منظور انجام دادن کاری است.

البته مشاوره انواع مختلفی دارد و در موضوعات و زمینه های مختلف مثل مشاوره ژنتیک، مشاوره حقوقی و غیره صورت می گیرد، اما مشاوره در این زمینه ها ارتباطی به مشاوره روانشناسی ندارد و فرآیند آن نیز کاملا متفاوت است، به این صورت که در جلسه مشاوره، گفت و گوی ارتباطی بین دو نفر (مشاور و مراجع) صورت می گیرد و مراجعه کننده در این فرایند اطلاعاتی را از مشاور دریافت می کند و در واقع می توان گفت که نوعی یادگیری در مورد موضوع مورد بحث، صورت می پذیرد.

پیشنهاد مشاور:مشاوره ازدواج برتر امسال مشخص شد

در جلسات مشاوره روانشناختی نیز این ارتباط بین مراجع و مشاور صورت می گیرد، همچنین دریافت اطلاعات و یادگیری نیز از خصوصیات جلسات مشاوره روانشناختی است اما مشاوره روانشناختی بسیار تخصصی تر است و هدف آن بهبود سلامت روان افراد از طریق بررسی و تحلیل مشکل، تلاش برای شناخت نکات مهم ذهن و کسب از اطلاعات وسیع درباره خود، است.

مشاوره سبب افزایش سازگاری فرد با خود و دیگران می شود و مسئولیت و بلوغ عاطفی را افزایش می دهد، در واقع مشاوره سبب دگرگونی اعتقادات، ارزش ها، نگرش ها و در نهایت تغییر شیوه زندگی افراد می شود.

تعریف مشاوره

در زیر به چند تعریف تخصصی در مورد مشاوره از نظر صاحب نظران می پردازیم:

• مشاوره رابطه ای حسنه بین مراجع و مشاور است که مراجع به کمک مشاور به بررسی و تجزیه و تحلیل مشکلش می پردازد و پس از آگاه شدن از ابعاد وجودی اش و شناختن عوامل مزاحم برای تغییر آن ها موفق می شود (شفیع آبادی، 1383).
• مشاوره رابطه ای است بین دو نفر که در آن یکی می کوشد تا دیگری را درک کند و در حل مسائل سازگاری و انطباقی به او کمک کند (صافی، 1381).
• پنکی به نقل از شفیع آبادی (1383)، معتقد است که مشاوره یک روش طبی است که در طی فرایند آن نیاز است که ابتدا مشکل مراجع با دقت تمام تشخیص داده شود و سپس برای درمان آن اقدام شود. به نظر او مشاوره، فعالیتی تخصصی است که به درمان مشکلات عاطفی نسبتا سطحی، که علت های جسمانی ندارند، می انجامد.

تفاوت مشاوره با روان درمانی چیست؟

هرچند که ممکن است مشاوره و روان درمانی در بسیاری از مواقع به جای یکدیگر استفاده شوند اما این دو از بسیاری از جهات از جمله اهداف، تعداد و زمان برگزاری جلسات با یکدیگر تفاوت دارند.

روان درمانی فرایندی است با هدف درمان و معالجه مشکلات روان شناختی افراد و درمانگر دوره دیده با هدف تعدیل و حذف یا کنترل و کاهش نشانه های آشفتگی فرد، وارد رابطه مراجع – درمانگر می شود. درمان اختلالاتی مثل اضطراب، افسردگی، وسواس و همچنین اختلالات روان پریشی مثل اسکیزوفرنی و اختلالات شخصیت از جمله اختلال پارانوئید در جلسات روان درمانی اتفاق می افتد.

پیشنهاد مشاور: درمان روانشناسی چه تاثیری بر بهبود شما دارد؟

اما مشاوره بیشتر از اینکه متمرکز بر درمان باشد با هدف یادگیری ایجاد می شود، در جلسات مشاوره بیشتر جنبه های هوشیار شخصیت و زندگی افراد مورد بررسی قرار می گیرد، اما در روان درمانی جنبه های ناهشیار نیز مورد بررسی قرار می گیرند، در جلسات مشاوره تمرکز، بیشتر بر زمان حال و آینده است اما هدف روان درمانی حل تعارضات گذشته و پیشین است به طوری که روان درمانگر بیشتر به دنبال بازسازی است و مشاور برای بازپروری افراد تلاش می کند.

به طور کلی می توانیم بگوییم که هدف مشاوره پیشگیری و هدف روان درمان درمانی معالجه است، هر چند که در بسیاری از مواقع نیاز هست که جلسات روان درمانی و مشاوره همسو با یکدیگر اتفاق بیفتند.

انواع مشاوره

تقسیم بندی مشاوره به دو طریق صورت می گیرد: 

1. تعداد مراجعان و مشاوران در جلسات مشاوره
2. موضوع و محتوای جلسات مشاوره

تقسیم بندی مشاوره، از نظر تعداد مراجعان و مشاوران به صورت زیر است:

مشاوره فردی: در مشاوره فردی جلسات مشاوره دو نفره است و در جلسات مشاوره یک مراجع و یک مشاور حضور دارد.

مشاوره گروهی: در مشاوره گروهی بر خلاف مشاوره فردی، یک نفر مراجع و یک نفر مشاور وجود ندارد.

در این نوع مشاوره ممکن است تعدادی از افرادی که مشکلاتی شبیه به یکدیگر دارند گرد هم جمع شوند و در حضور یک مشاور به بررسی مشکلاتشان بپردازند، به اینصورت که افراد به نوبت مشکلاتشان را مطرح می کنند و منتظر نظر مشاور و حتی نظر دیگر اعضای گروه می مانند. در این نوع مشاوره امکان تبادل و گفت و گوی بالایی وجود دارد، همچنین وقتی افراد در گروهی قرار می گیرند که افراد مشابه خود را مشاهده می کنند و متوجه می شوند که تنها شخصی نیستند که مشکل دارند، از احساسات منفی شان کم می شود و انگیزه بیشتری برای حل مشکلشان پیدا می کنند. در این جلسات ممکن است افرادی که مشکلات مشابه داشتند از تجربیاتشان نیز صحبت کنند. (چند مراجع و یک مشاور).

پیشنهاد مشاور: چگونه گذشته بد را فراموشی کنیم؟ بیماری مرور خاطرات گذشته

نوع دیگر مشاوره گروهی به این صورت است که در جلسه مشاوره، مشکل یک نفر مراجعه کننده در حضور دو یا چند مشاوره مورد بررسی قرار می گیرد. این در صورتی است که مشکل مراجع از پیچیدگی زیادی برخوردار باشد و لزوم ارائه و بررسی نظرات متخصصان مختلف وجود داشته باشد.

در تقسیم بندی از نظر موضوع، مشاوره شامل موارد زیر می شود:

• مشاوره تحصیلی
• مشاوره شغلی
• مشاوره ازدواج
• مشاوره خانواده
• مشاوره کودک
• مشاوره سازشی یا شخصی

وظایف و کارکردهای مشاوره در زمینه های مختلف

مشاوره تحصیلی

هدف اصلی مشاوره تحصیلی کمک به دانشجویان و دانش آموزان برای هدف گزینی و برنامه ریزی تحصیلی است. 

همچنین مشاور در مراحل سخت و زمان هایی که محصل ناامید شده است کمک بسیار زیادی به افراد می کند.

بالا بردن اعتماد به نفس، مدیریت کردن وقت، بررسی و درمان اختلالات یادگیری، آموزش روش های بهتر یادگیری، کمک به فرد برای کاهش اضطراب و استرس افراد و افزایش انگیزه در فرد، از جمله وظایف مشاوره تحصیلی است.

مشاوره شغلی

هدف مشاوره شغلی کمک به افراد در جهت شناخت خود و دنیای کسب و کارشان است. 

مشاوره شغلی می تواند به افراد کمک کند که بتوانند تصمیم های مورد نیاز خود را در مورد شغل مد نظرشان بگیرند اما وظیفه مشاور شغلی تنها در این زمینه محدود نمی شود بلکه مشاور شغلی برای اینکه افراد بتوانند برای موقعیت های مهم زندگی خود بهترین تصمیم گیری ها را داشته باشند، دانش و مهارت این کار را در اختیار آن ها می گذارد.

همچنین اگر در موقعیت های زیر قرار گرفتید بهترین کار این است که به مشاور شغلی مراجعه کنید:

• در صورتی که از شغل خود رضایت ندارید و همیشه به سختی در محل کار خود حاضر می شوید.
• زمانی که قصد دارید شغلتان را تغییر دهید و بابت این تغییر شغل استرس دارید و از همه مهمتر اینکه دقیقا نمی دانید باید چه فرایندی را طی کنید.
• وقتی که در حال تحصیل در رشته ای خاص هستید اما هدفتان را در آن مسیر گم کرده اید و بارها از خودتان می پرسید که چرا دارم این رشته را می خوانم؟ می خواهم بعد از فارغ التحصیلی در این رشته چه کنم؟ مسیر اصلی من چه خواهد بود؟

مواردی که بیان شد تنها بخشی از شرح وظایف مشاور شغلی است ولی به طور کلی هر زمان که احساس کردید در مسیر شغلی و زندگی آینده تان سردرگم هستید مشاور شغلی می تواند به شما کمک کند.

مشاوره ازدواج

مشاوره ازدواج به عنوان بخشی از زوج درمانی فعالیت می کند. 

هدف مشاور ازدواج این است که زوجین  را در انتخاب همسری مناسب راهنمایی کند ولی این راهنمایی به این صورت نیست که به افراد مطلقا بگوید که با فرد مورد نظرتان ازدواج کنید یا نه، بلکه وظیفه مشاور در جلسات مشاوره ازدواج، آگاه سازی افراد است، به این صورت که مشاور تلاش می کند تا شخصیت افراد را با جزئیات بیشتری مورد بررسی قرار دهد و ابعاد مختلف شخصیت هر دو فرد را به یکدیگر نشان دهد و افراد را در جریان تفاوت ها و شباهت های تسهیل ساز یا مشکل آفرین قرار دهد و همچنین مشکلات احتمالی که ممکن است زوجین، بعد از ازدواج با یکدیگر داشته باشند را شرح می دهد و در نهایت تصمیم گیری نهایی را بر عهده خود فرد می گذارد.

پیشنهاد مشاور: سوالات ازدواج | کاملترین سوالات ازدواج به تفکیک جلسه

بررسی آمادگی طرفین برای ازدواج و بررسی سلامت روان آن ها و همچنین آموزش مهارت های زندگی به زوجین، از دیگر کاربردهای مشاوره ازدواج می باشد. 

جلسات مشاوره ازدواج نیازمند حضور هر دو زوج با یکدیگر است اما ممکن است در بعضی از جلسات نیاز باشد که مشاور تنها با یکی از زوجین صحبت کند و جلسات مشاوره به صورت فردی باشد.

مشاوره طلاق

مشاوره طلاق برای زوج هایی که در آستانه طلاق هستند کاربرد دارد. این نوع مشاوره می تواند با در نظر گرفتن جوانب مختلف، این مسئله را مورد بررسی قرار دهد که آیا طلاق به صلاحشان هست یا خیر. همچنین در بسیاری از مواقع مشکلات بین زوجین حل شدنی است و مشاور با بررسی مشکلاتشان، آن ها را تشویق به حل مشکلشان می کند و امتناع از اقدام برای طلاق می کند، یعنی زوجین گاهی گمان می کنند که به آخر خط رسیده اند اما اینطور نیست و هنوز هم می توان برای حفظ زندگی مشترک اقداماتی انجام داد. 

پیشنهاد مشاور:ادامه ازدواج ناموفق یا طلاق | ادامه زندگی بخاطر فرزند

گاهی نیز مشاور در جلسات مشاوره طلاق تشخیص می دهد که ادامه زندگی مشترک می تواند آسیب های به مراتب بیشتری به یکی یا هر دوی زوجین و همینطور فرزندان وارد کند که در اینصورت در این مورد به آن ها آگاهی می دهد و تصمیم نهایی را بر عهده آن ها می گذارد.

از آنجایی که طلاق یکی از پر استرس ترین رویدادهای زندگی است، مشاور طلاق نیاز است که با ایجاد آمادگی در ذهن افراد به آن ها کمک کند تا خود را با رویایی با شرایط زندگی جدید آماده کنند و خود را با آن وفق دهند.

مشاوره خانواده

معمولا خانواده در معرض مشکلات و تنش های مختلفی قرار می گیرند و این مشکلات و تنش های خانوادگی می تواند منجر به ایجاد تعارضات بین فردی و ایجاد فاصله و تنش بین اعضای خانواده شود، در چنین شرایطی مشاور خانواده می تواند سبب کاهش استرس و تعارضات درون خانواده شود و رابطه بین اعضای خانواده را بهبود ببخشد و آن را ارتقا دهد.

مشاور خانواده می تواند به درک نقش خود در خانواده و افزایش مسئولیت پذیری شان کمک کند و به افراد نحوه برقراری درست ارتباط و صحبت کردن در مورد احساسات منفی و مثبت را آموزش دهد. 

پیشنهاد مشاور: مشاوره خانواده

برخی از مواقع پیش می آید که یکی از اعضای خانواده از معلولیت و ناتوانی خاصی رنج می برد، از آنجا که خانواده ارتباط و پیوستگی عمیقی با یکدیگر دارند و شرایط و موقعیت یکی از اعضای خانواده بر دیگر اعضای خانواده و عملکرد آن ها تاثیر می گذارد، این ناتوانی یا معلولیت یکی از اعضای خانواده می تواند منجر به پریشانی کل اعضای خانواده شود، در چنین شرایطی مشاور خانواده می تواند به افراد کمک کند تا نحوه کنار آمدن و سازگاری با چنین مسئله ای را بیاموزند و بتوانند ارتباط مطلوبی با فرد ناتوان و دیگر اعضای خانواده برقرار کنند.

شادتر کردن خانواده نیز یکی دیگر از اهداف مشاوره خانواده است. با توجه به رشد روز افزون تکنولوژی، تلفن هوشمند و فضای مجازی، افراد بیشتر در لاک خود فرو رفته اند و شیوه درست زندگی کردن و شاد زیستن را فراموش کنند و نحوه لذت بردن از زندگی در کنار اعضای خانواده را بلد نباشند، مشاور خانواده در این امر می تواند کمک شایانی به اعضای خانواده بکند. 

مشاوره کودک

در مشاوره کودک تمرکز بر روی مشکلات کودک و نوجوان است و هدف مشاوره کودک ارتقای سلامت روان کودکان و نوجوانان از طریق ارائه آموزش های لازم به والدین و همینطور رفع مشکلات رفتاری کودکان است.

مشاور کودک به والدین کمک می کند تا به درست ترین شیوه با فرزند خود رفتار کنند و بهترین اصول تربیتی را بکار بگیرند و از اشتباهات تربیتی و سهل انگاری ها پرهیز کنند.

همچنین مشاور کودک می تواند به کودک کمک کند تا هیجاناتش را ابراز کند، مشاور این کار را از طریق بازی درمانی یا کارهای هنری انجام می دهد.

پیشنهاد مشاور: دوران کودکی افراد در ازدواج آن ها چه تاثیری دارد؟

کمک به کودک و نوجوان علی الخصوص نوجوان برای سازگاری با احساسات و درک مشکلات و همینطور آموزش های مهارت های مقابله ای لازم از جمله دیگر کاربردهای مشاوره کودک و نوجوان است.

کودکانی که به علت مرگ یا طلاق والدین، در حال طی کردن دوره سوگواری هستند، کودکانی که مورد سوء استفاده جنسی یا خشونت های خانگی قرار گرفته اند، نیاز به دریافت خدمات روانشناختی مشاوره کودک دارند.

مشاوره سازشی یا شخصی

مشاوره سازشی با هدف بهبود مهارت های بین فردی، پیشگیری از بوجود آمدن مشکلات روانی و همینطور افزایش تاب آوری افراد صورت می گیرد. 

تاب آوری به معنای افزایش توانایی فرد در بیرون آمدن موفقیت آمیز از مشکلات است. در واقع ظرفیتی است که باعث می شود افراد بتوانند به صورت موفق از رویدادهای سخت و ناگوار بگذرند و علی رغم قرار گرفتن در معرض تنش های شدید، شایستگی اجتماعی، تحصیلی و شغلی شان ارتقا پیدا کند.

در واقع مشاوره سازشی نوعی پیشگیری ثانویه محسوب می شود و در هنگام بروز مشکل و چالش از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری می کند.

با توضیحات ارائه شده، به اهمیت نقش مشاوره در زندگی مان پی می بریم، در زندگی همه ما مشکلاتی وجود دارد که برای حل آن ها نیاز به دانش و مهارت بیشتر و همینطور استفاده از نظرات و تجربیات افرادی دیگر داریم، بدیهی است که برای کسب دانش و مهارت درست و کاربردی نیاز است که به فرد متخصص در این زمینه مراجعه کنیم و از نظرات و تجربیات او بهره مند شویم. بسیارند افرادی که از مراجعه به روانشناس خودداری کرده اند و با مشورت گرفتن از افراد غیر متخصص، مسیرهای نادرستی را طی کرده اند و نه تنها مشکلات و چالش های پیش رویشان را حل نکرده اند بلکه آن ها را دو چندان کرده اند، بنابراین نیاز است که لزوم مراجعه به مشاور را در مراحل مختلف زندگی خود جدی بگیریم.