آیا کار با فضای مجازی و یا اعتیاد به اینترنت سبب افسردگی می شود؟ تحقیقات جدید نشان می دهد که فیسبوک، اینستاگرام، یوتیوب، تلگرام، واتساپ و بسیاری از شبکه های اجتماعی دیگر باعث افزایش افسردگی و تنهایی افراد می شوند.

به کارهایی که امروز انجام داده اید فکر کنید، از وقتی که از خواب بیدار شده اید چند بار فضای مجازی را چک کرده اید، چند بار پست، استوری یا ویدیئو آپلود کرده اید؟ آیا پیج های جدیدی را فالو کرده اید؟ آیا مطلع شده اید که دوست شما موهای خود را کوتاه کرده یا بعداز ظهر در کافی شاپ خاصی قهوه خورده است؟

علی رغم محبوبیت فضای مجازی و همه گیر شدن آن، پرسش هایی زیادی در مورد تاثیر آن بر زندگی فردی و اجتماعی ما وجود دارد. که متاسفانه در بسیاری از موارد پاسخ دقیقی برای سوالات ما در دسترس نیست.

برخی از افرادی که در خانواده یا جامعه دچار سرخوردگی شده اند، در فضای مجازی این سرخوردگی ها را با پرخاشگری و رفتارهای ناهنجار نشان می دهند.

رابطه افسردگی و اعتیاد به فضای مجازی

مطالعات متعدد استفاده از رسانه های اجتماعی را با افسردگی، اضطراب، کیفیت پایین خواب، عزت نفس پایین، بی توجهی و بیش فعالی مرتبط دانسته است.

حال سوال این است چرا کار با فضای مجازی باعث افسردگی می شود؟

آیا شبکه های اجتماعی باعث افسردگی می شوند؟

تحقیقات انجام شده در این زمینه نشان می‌دهد که افرادی که درطول روز چندین بار علائم بیماری و سلامت خود را چک می کنند، نشانه‌هایی از افسردگی یا وسواس دارند. 

با این وجود محققان بیان داشته اند که علائم افسردگی در کسانی دیده می شود که به فضای مجازی اعتیاد دارند و در صورت دور بودن از گوشی خود مضطرب می شوند.

دلیل اصلی افسردگی این افراد واضح نیست اما برخی از متخصصین اعتقاد دارند که این افسردگی به دلیل کم خوابی یا بدخوابی افراد به وجود می آید، از دلایل دیگر این افسردگی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • غذا نخوردن به موقع
  • کاهش ارتباطات با اطرافیان
  • گوشه‌گیری  
  • دوری از اجتماع
  • غرق شدن در بازی‌ها و فانتزی‌های دنیای مجازی

علائمی که افراد در اثر این افسردگی نشان می دهند شامل موارد زیر می باشد:

  • نوسانات خُلقی
  • ضعف در تمرکز
  • بی قراری
  • رفتار پرخاشگرانه
  • عدم توانایی برقراری ارتباط با دیگران
  • اضطراب
  • احساس ترس
  • سوء مصرف مواد
  • فکر به خودکشی
  • گریه

با این وجود روز به روز تعداد کاربران فضاهای مجازی افزوده می شود و اکثریت آن ها را جوانان و نوجوانان تشکیل می دهند، متاسفانه این افزایش شامل زمانی که کاربران در این فضاها می گذرانند نیز می شود.

تاثیرات فضای مجازی بر سلامت روان

در این شبکه های مجازی فرد به مقایسه خود با دیگران می پردازند و این موضوع می تواند بر اعتماد به نفس یا عزت نفس او تاثیر مخربی بگذارد. از طرفی دیگر دعواهای مجازی یا خشونت های مجازی که در قالب خشونت های کلامی نیز دیده می شود می تواند تاثیرات مخربی بر روحیه فرد داشته باشد.

عدم تمرکز درنوجوانانی که اعتیاد به فضای مجازی دارند نیز بسیار دیده می شود، این افراد مدام یا به گوشی خود فکر کرده و یا آن را چک می کنند و برای این کار دلیل خاصی ندارند.

این کار ممکن است باعث افت درسی دانش آموز یا دانشجو بشود.

والدین باید دقت داشته باشند که کودکان و نوجوانان بیش تر از اقشار دیگر از این فضا تاثیر می گیرند بنابراین باید برعملکرد آن ها نظارت کافی وجود داشته باشد. 

این نوع افسردگی که مربوط به فضای مجازی است در زنان نیز بیش تر از مردان دیده می شود.

ثابت شده است که حضور مداوم در فضای مجازی باعث کاهش اعتماد به نفس ، افزایش افکار منفی و افزایش اضطراب های اجتماعی می شود.

مخفی کردن احساسات در فضای مجازی و شاد نشان دادن خود باعث ایجاد اختلال های روانی مختلفی در فرد می شود زیرا هنگامی که فرد نتواند هیجانات خود را به شکل مناسب نشان دهد مطمئناً به بیماری هایی نظیر افسردگی و اضطراب دچار می شود.

به تدریج فضای مجازی باعث می شود که فرد تمایل به ماندن در خانه و گذراندن وقت در فضای مجازی یا بازی های کامپیوتری پیدا کند.

تاثیرات مثبت فضای مجازی بر افراد

البته فضای مجازی تاثیرات مفید زیادی نیز به همراه دارد به طور مثال جنبش های زیادی سالانه از طریق همین فضای مجازی ایجاد می شوند که تاثیرات شگفت انگیزی بر اجتماع و جامعه می گذارد و این موضوع قدرت فضای مجازی را نشان می دهد.

به طور معمول نظارتی بر مطالبی که در فضای مجازی قرار می گیرد وجود ندارد و به همین دلیل ممکن است کودکان با مطالبی مواجه شوند که نامناسب و آسیب زا بوده و باعث جلوگیری از رشد صحیح آن ها شود.


چرا جوانان در معرض خطر هستند؟

پیش از این که شبکه های اجتماعی به این میزان محبوبیت برسند، قلدری و آزار در مدرسه دغدغه اصلی والدین و جوانان بود اما امروزه نگرانی در مورد شبکه های مجازی و اجتماعی اهمیت بیش تری پیدا کرده است.

فضای مجازی به افراد این اجازه را داده است که پشت گوشی پنهان شوند و تنها با یک کلیک، ویدئویی آزار دهنده پخش کنند، آبروی کسی را ببرند یا الگوی نامناسبی را ارائه دهند.

تحقیقات نشان می دهد که خواندن نظرات باعث تخریب روحیه، بخصوص روحیه حساس جوانان می شود.


آمار استفاده از فضای مجازی در ایران

میزان استفاده از فضای مجازی در ایران مانند دیگر کشورها افزایش شدیدی یافته است و طبق آخرین آمار 88میلیون موبایل فعال در ایران وجود دارد، به طور متوسط میانگین استفاده از اینترنت در روز، ۵ تا ۹ ساعت است، که استفاده بیش از حد از فضای مجازی و اینترنت را نشان می دهد.

در بین انواع شبکه های مجازی اینستاگرام از محبوبیت بیش تری نسبت به دیگر اپلیکیشن ها برخورداست که 24 ملیون کاربر ایرانی دارد. 45 درصد این کاربران خانم هستند، این بدین معنی است که برخلاف باور عام مردها حضور بیش تری در اینستاگرام دارند.

دلایل اعتیاد به فضای مجازی

دلایل این موضوع هنوز مشخص نشده است اما موارد زیر می تواند باعث علاقه مندی افراد به فضای مجازی بشود.

  • حس هیجان 

فضای مجازی یا بازی های مجازی می تواند هیجان زیادی برای جوان یا نوجوان به همراه داشته باشد. تایید شدن توسط دیگران به واسطه لایک و کامنت می تواند این حس را تقویت بخشد.

  • هویت جعلی

افراد در فضای مجازی براساس دنبال کنندگان یا همان فالوورها هویت خاصی را پیدا می کنند، که این هویت در دنیای واقعی وجود ندارد و همین امر سبب می شود که هنگام حضور در جامعه یک خلاء هویتی احساس کرده و برخی جامعه گریز بشوند.

  • فرار از واقعیت‌ و مشکلات

برخی از جوانان و نوجوانان فضای مجازی را مکانی امن برای فرار از مشکلات خود می یابند، در حالی که با این کار مشکلات آن ها برطرف نمی شود فقط برای مدتی از مشکلات خود فاصله می گیرد.

  • سرگرمی

بسیاری از نوجوان ها سرگرمی مناسبی برای گذراندن وقت خود ندارند و به همین دلیل به شبکه های مجازی روی می آورند.


شما به راحتی می توانید با مراکز برتر مشاوره افسردگی " مرکز مشاوره ستاره " تماس حاصل کنید، رزرو وقت از طریق  02122354282 و 02122247100 و 09035673050 و 09108347597