جدیدترین و پرمصرف ترین داروی ضد افسردگی

با جدیدترین و پرمصرف ترین داروی ضد افسردگی آشنا شوید.این داروها چه عوارضی دارد و تا چه مدتی باید مصرف شود.

داروی ضد افسردگی چیست؟

داروهای ضد افسردگی نقش مهم و و اساسی در درمان افسردگی ایفا می کنند، با مصرف این نوع قرص ها علائم شما در عرض دو الی شش هفته بهبود نسبی می یابد. 

مدت زمان مصرف این قرص ها را باید دکتر متخصص تعیین کند ولی معمولا مصرف آن ها تا شش ماه پس از درمان افسردگی ادامه می یابد تا اطمینان حاصل شود که بیماری به طور کامل از بین می رود. مصرف داروها باید زیر نظر متخصص به تدریج کم بشود.

پادکست روانپزشکی داروی ضدافسردگی

آیا این داروها ضد افسردگی اعتیاد آور هستند؟

بسیاری مردم عقیده دارند که داروهای ضد افسردگی باعث ایجاد وابستگی دائمی به قرص می شود، اما این تفکر درست نیست، قرص ضد افسردگی مانند مواد مخدر عمل نمی کند و فقط زمانی اثر می کند که افسرده باشید و در غیراین صورت هیچ تاثیری ندارد.

با این وجود این داروها قوی هستند و قطع ناگهانی آن ها عوارض مخربی را به دنبال دارد اما این بدین معنی نیست که شما به قرص اعتیاد پیدا کرده اید. 

بدن شما به این قرص محتاج نیست فقط به آن عادت کرده است و زمانی که افسردگی شما درمان شود با قطع تدریجی دارو بدون هیچ گونه عوارضی بهبود لازم را پیدا می کنید.

نحوه اثر گذاری داروی ضد افسردگی

هنگام افسردگی تغییرات فیزیکی در بدن ایجاد می شود، قرص های ضد افسردگی کمک می کنند که بدن به حالت قبلی خودش بازگردد. در هنگام افسردگی میزان ناقل های عصبی کم می شود و داروهای مختلف باعث افزایش مقدار ناقل های عصبی در سیناپس به شکل های مختلف می شوند.

• افزایش میزان ناقل های عصبی ( تریپتوفان tryptophan)
• جلوگیری از تجزبه ناقل های عصبی (مهارکننده های مونوآمین اکسیداز Monoamine oxidase inhibitors)
• جلوگیری از بازگشت ناقل های عصبی موجود در سیناپس به سلول مغزی ( داروهای سه حلقه ای tricyclics، مهار کننده های جذب دوباره ی سروتونین SSRI و ترکیبات شبه سه حلقه ای tricyclics-like compounds)

در مورد این داروها در ادامه متن توضیح داده می شود.

با مصرف این داروها پس از مدتی بدن به حالت عادی خودش بر می گردد و میزان ناقل های عصبی افزایش می یابد و دیگر نیاز به مصرف داروی ضد افسردگی نیست.

چه کسانی نیاز به داروی ضد افسردگی دارند؟

افسردگی خفیف بدون دارو و زیر نظر دکتر قابل درمان و کنترل است، افسردگی ملایم ممکن است به دارو نیاز داشته باشد و در افسردگی شدید باید از دارو استفاده شود.

دارو در کنار فعالیت های درمان افسردگی در خانه و رواندرمانی تحت نظر روانشناس نتیجه بهتری دارد.

 اگر در مصرف داروی ضد افسردگی شک دارید نگرانی خود را با دکترتان در میان بگذارید و مطمئن باشید که او به شما کمک خواهد کرد. در شرایط خاصی دکتر تشخیص می دهد که بدون دارو درمان شما غیر ممکن است.

بعضی از علائم خاص مانند، صبح خیلی زود از خواب بیدار شدن، بدتر شدن افسردگی در صبح، از دست دادن اشتها و وزن، بی علاقگی نسبت به چیزهایی که قبلا علاقه زیادی به آن ها داشته اید، نشان می دهند که افسردگی شما به احتمال زیاد به دارو های ضد افسردگی جواب می دهد.

عوارض جانبی این داروها در ابتدا ممکن است اندکی شدید باشد ولی به مرور که بدن به قرص عادت می کند عوارض آن ها کم تر می شود. به منظور کاهش این اثرات جانبی می توان قرص را در ابتدا به مقدار کم و سپس به مقدار بیش تری مصرف کنید. تمام این تصمیمات باید زیر نظر دکتر گرفته شود و خود فرد نمی تواند مقدار دارو ها را کم یا زیاد کند.

آیا باید نگران عوارض این داروها بود؟

تاثیر این داروهای ضد افسردگی از عوارض جانبی آن به مراتب بیش تر است اگر دارو به صورت صحیحی مصرف شود افسردگی شما کاهش می یابد.

در طول هفته اول ممکن است دکتر شما اندکی هم از داروهایی مانند دیازپام برای شما تجویز کند این موضوع به دلیل این است که برخی از افراد در هفته های اول و دوم با مصرف دارو های ضد افسردگی دچار اضطراب می شوند و این قرص ها اضطراب را کاهش می دهند. اما مقدار دیازپامی که دکتر توصیه می کند به هیچ عنوان اعتیاد آور نیست.

انواع مختلفی از داروهای ضد افسردگی در دسترس است که تمام آن ها مفید هستند فقط بعضی از آن ها برای نوع خاصی از افسردگی بهتر از بقیه عمل می کنند، عوارض جانبی آن ها هم متفاوت است.

اگر قبلا افسردگی داشته اید احتمال می رود که لازم باشد بیش تر از قرص های ضد افسردگی استفاده کنید. پزشکان به افرادی که بیش از پنجاه سال سن دارند معمولا می گویند که قرص را به صورت همیشگی مصرف کنند زیرا احتمال برگشت افسردگی زیاد است.

پیشنهاد مشاور: درمان افسردگی بدون دارو با نوروتراپی مطالعه کنید.

انواع داروی ضد افسردگی

داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای (tricyclics)

پزشکان در مرحله اول از این نوع دارو ها استفاده نمی کنند زیرا ممکن است عوارض جانبی بیش تری نسبت به بقیه دارو ها داشته باشد.

این مواد شیمیایی را بخاطر ساختار شیمیایی به خصوصی که دارند سه حلقه ای می نامند چون یک ساختار سه حلقه ای است که با یک زنجیر جانبی بهم متصل شده اند.

این دارو میزان ناقل های عصبی را افزایش می دهد زیرا باعث می شوند که سلولی که این ناقل را آزاد کرده است دیگر نتواند آن را جذب کند. این داروها برای درمان افرادی که از مشکلات بی خوابی، بی اشتهایی، بی قراری و کندی رنج می برند، استفاده می شود.

معمولا دو هفته طول می کشد تا این داروها اثر کنند.

داروهای سه حلقه ای هم انواع مختلفی دارند و بعضی از آن ها خاصیت های دیگری هم دارند و تاثیر مسکن را هم دارند. اگر مضطرب و بی قرار باشید احتمالا پزشک شما دارویی تجویز می کند که آرام بخش هم باشد ولی اگر احساس کرختی و کندی داشته باشید احتمالا میزان این آرام بخش را کم تر می کند.

بعضی از بیماران با مصرف روزانه قرص آرام بخش احساس خواب آلودگی پیدا می کنند به جای این دکتر ممکن است به این نتیجه برسد که بهتر است قرص های خود را در شب مصرف بکنید این کار باعث می شود شب ها راحت تر بخوابید.

اگر شغل شما رانندگی است یا در روز با ماشین های سنگین سر و کاردارید باید در خوردن قرص های افسردگی مراقب باشید و حتما باید این موضوع را با دکتر خود در میان بگذارید.

داروهای سه حلقه ای قوی هستند و مانند هر داروی قوی دیگری عوارض جانبی به همراه دارند اما برخی از انواع جدید آن مانند لوفیپرامین عوارض نسبتا کمی دارد.

افراد کمی دچار عوارض جانبی می شوند ولی اگر احساس کردید که تحت تاثیر این عوارض قرار گرفته اید با دکتر خود در مورد آن ها صحبت کنید. ممکن است لازم باشد که مقدار قرص یا نوع قرص خود را عوض کنید.

اگر می خواهید داروی دیگری را به صورت همزمان مصرف کنید حتما با دکتر خود هماهنگ کنید. 

مصرف بیش از اندازه و خودسرانه این دارو می تواند باعث مرگ شود بنابراین اگر کسی را در خانه دارید که مستعد خودکشی است باید فقط مقدار کمی از قرص را در دسترس بگذارید.

داروهای ضد افسردگی مشابه با سه حلقه ای

داروهای زیادی هستند که عملکرد یکسانی همانند داروهای سه حلقه ای دارد ولی به دلیل این که ساختاری مشابه با آن ندارند به آن ها سه حلقه ای گفته نمی شود. از جمله این داروها می توان به موارد زیر اشاره کرد.

میانسرین (Mianserin)

این دارو عوارض جانبی بسیار کمی دارد البته ممکن است بر روی مغز استخوان تاثیر بگذارد و به همین دلیل کم تر از آن استفاده می شود.

ترازودون (Trazodone)

عوارض جانبی این دارو هم بسیار کم است اما به دلیل این که درمواردی باعث نعوظ دائمی در آقایون می شود کم تر مورد استفاده قرار می گیرد.

میرتازاپین (mirtazapine)

این یک دارو موثر است و ممکن است باعث ایجاد مشکلات خونی شود. اگر بیمار در هنگام مصرف دارو احساس تب یا گلو درد پیدا کند باید به سرعت با دکتر خود مشورت کند، این دارو همچنین باعث افزایش اشتها و اضافه وزن شود.

مهار کننده های جذب دوباره ی سروتونین (SSRI)

این داروها همانند داروهای سه حلقه ای عمل می کنند این بدین معنی است که دارو مانع جذب مجدد ناقل عصبی در سلولی که آن را ترشح کرده است می شود. اما این داروها فقط بر یک نوع ناقل عصبی که سروتونین نام دارد، اثر می کند.

در ابتدا تصور می شد که عوارض جانبی این دارو از داروهای سه حلقه ای کم تر است، اما مشخص شد که فقط نوع عوارض جانبی آن متفاوت است.

این نوع دارو مسکن ضعیف تری نسبت به داروهای سه حلقه ای هستند و باعث اضافه وزن و تاثیر بر قلب نمی شوند. در صورت وجود زمینه های بیماری صرع و بیماری معده مصرف این قرص باید تحت نظر دکتر صورت بگیرد.

برخی از عوارض جانبی داروهای SSRI

برخی از تحقیقات نشان می دهند که مصرف این دارو در بعضی از افراد باعث افزایش میل به خودکشی یا آدم کشی می شود و این اتفاق فقط در افراد زیر سی سال رخ می دهد.

کسی که از این نوع دارو استفاده می کند، در صورت احساس اضطراب باید با پزشک خود تماس بگیرند و در مورد علائم خود با او صحبت کند. البته در این مورد باید تحقیقات بیش تری صورت بگیرد.

مهارکننده های مونوآمین اکسیداز (Monoamine oxidase inhibitors)

این داروها اولین داروی ضد افسردگی بوده و به وسیله ماده ای به نام مونوآمین اکسیداز از تجزیه ی ناقل های عصبی جلوگیری می کند و در نتیجه میزان آن را در سیناپس ها افزایش می دهد.

متاسفانه این دارو بر قسمت های دیگر بدن نیز که مونوآمین اکسیداز در آن ها کارکرد دارد نیز تاثیر می گذارد وممکن است باعث بالا رفتن فشاخون و سردرد های شدید شود، در صورت وجود این علائم حتما با دکتر خود تماس بگیرید و از دکتر خود بخواهید که یک برنامه غذایی هنگام مصرف دارو برای شما برنامه ریزی کند.

از این نوع دارو زمانی استفاده می شود که داروهای SSRI و سه حلقه ای نتیجه ندهند.

 این نوع دارو همچنین برای کسانی که علائم جسمی معکوس ( مانند پرخوری یا پرخوابی) را نشان می دهند نیز استفاده می شود، این دارو برای درمان افسردگی هایی که در هیچ یک از انواع افسردگی قرار نمی گیرد نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

داروی ضد افسردگی دیگر

ال تریپتوفان

این دارو از طریق افزایش ناقل های عصبی ای که سلول های مغزی تولید می شود، عمل می کند. این نوع داروی افسردگی ضعیف است ولی می توان از آن در کنار داروهای ضد افسردگی دیگر استفاده کرد.

فلوپنتیکسول

از این دارو برای درمان بیماری های روانی دیگر استفاده می شود ولی مقدار کم آن می تواند درمان خوبی برای افسردگی داشته باشد. این دارو در کوتاه مدت عوارض جانبی خاصی ندارد ولی در بلند مدت می تواند عوارض جانبی خطرناکی به دنبال داشته باشد.

ونلافاکسین

این داروی ضد افسردگی مانند SSRI عمل می کند ولی ممکن است باعث ایجاد حساسیت های پوستی شود که حتما باید آن را با پزشک درمیان گذاشت زیرا ممکن است نشانه ای از یک آلرژی خطرناک باشد. 

این دارو همچنین ممکن است بر فعالیت هایی مانند رانندگی تاثیر بگذارد و برای همین فقط زمانی استفاده می شود که بقیه داروها جوابگو نباشند چون مصرف بیش از اندازه آن ممکن است کشنده باشد.

در حین استفاده از این دارو باید ضربان قلب و فشار خون بیمار کنترل شود.

روباکسین

این دارو مانع جذب شدن ناقل عصبی می شود و در مورد عوارض جانبی آن اطلاعی در دسترس نیست.

لیوتیرونین

این نام هورمونی است که هنگام کم کاری غده تیروئید استفاده می شود و در درمان های تخصصی ممکن است در کنار بقیه دارو ها نیز استفاده شود.

دولوکستین

این دارو جدید است و عملکردی مشابه با SSRI دارد و از جذب آدرنالین جلوگیری می کند.

گیاه سنت جان

این گیاه نوعی درمان خانگی برای افسردگی به شمار می رود. در افسردگی خفیف بعضی از افراد ادعا می کنند که این گیاه افسردگی آن ها را درمان کرده است.

این گیاه قوی است و نباید در کنار داروهای دیگر استفاده شود به طور مثال مصرف این گیاه در کنار دارو صرع و داروهای دیگر ممکن است مشکل ساز شود.

اگر احساس افسردگی می کنید بدون مشورت دکتر از این گیاه مصرف نکنید و ابتدا از دکتر کمک بگیرید و این دارو را همزمان با داروهای دیگر مصرف نکنید.

رابطه بین داروی ضد افسردگی و رابطه جنسی

خیلی از افراد هنگام افسردگی علاقه خود را به رابطه جنسی از دست می دهند در عین حال مشکلاتی مانند برانگیختگی و انزال دیررس می تواند از عوارض جانبی داروهای ضد افسردگی باشد. اگر چنین مشکلاتی دارید در مورد آن با دکتر خود صحبت کنید خیلی از افراد از این مشکلات رنج می برند ولی با دکتر و مشاور خود در این مورد صحبت نمی کنند. دکتر می تواند با عوض کردن دارو مشکل شما را برطرف کند.

داروهای تثبیت کننده وضعیت روحی

از این داروها برای درمان افسردگی استفاده نمی شود بلکه برای تثبیت وضعیت بیمار پس از درمان افسردگی افسرده می شوند.

لیتیوم

لیتیوم باعث ثبات وضع روحی افراد می شود و مبتلایان به اختلال دو قطبی اگر لیتیوممصرف کنند آشفتگی کم تری را تجربه می کنند. در عین حال لیتیوم باعث جلوگیری از بازگشت افسردگی می شود.

لیتیوم باید همواره مصرف شود و مقدار آن در خون باید ثابت باشد در غیر این صورت اثر نمی کند و مقدار زیاد آن باعث عوارض جانبی و مرگ می شود. میزان دقیق لیتیومی که هر فرد نیاز دارد را فقط می توان از طریق ازمایش خون تشخیص داد.

اگر هر نشانه ای از بیماری کلیوی یا قلبی در شما وجود داشته باشد نمی توانید لیتیوم مصرف کنید.

پس از مصرف لیتیوم چند ماه یکبار باید آزمایش خون بدهید و میزان لیتیوم را بررسی کنید. هرچیزی که میزان آب بدن شما را کاهش بدهد مانند تعریق فراوان، اسهال و استفراغ یا شروع یک داروی جدید می تواند میزان لیتیوم لازم را برای شما تغییر دهد.

عوارض جانبی مصرف لیتیوم

از عوارض جانبی لیتیوم می توان به:

• خستگی،
• ادرار بیش از حد معمول،
• لرزش دست،
• خشک شدن دهان
• مزه نوعی فلز در دهان

دقت کنید که عوارض جانبی پس از مدتی از بین می روند و نباید آن ها را با عوارض مصرف بیش از حد دارو برابر دانست.

در صورت مصرف بیش از حد لیتیوم، لرزش دستان شما زیاد می شود، احساس سرگشتگی پیدا می کنید یا استفراغ یا اسهال مدوام را تجربه می کنید.

اگر با موارد ذکر شده روبرو شدید، سریعا با دکتر خود تماس بگیرید زیرا ممکن است میزان لیتیوم در بدن شما زیاد از حد شده باشد. 

از عوارض بلندمدت مصرف لیتیوم می توان به اضافه وزن اشاره کرد، همچنین این دارو می تواند برروی غده تیروئید اثر بگذارد، اگرغده تیروئید شما تحت تاثیر این دارو قرار بگیرد لیتیوم باید قطع شود.

مصرف لیتیوم در دوران بارداری

مصرف لیتیوم در مراحل اول بارداری می تواند به رشد جنین صدمه بزند و بنابراین فردی که قصد بارداری دارد باید پیش از مصرف لیتیوم با دکتر خود هماهنگ کند.

گفته می شود که پس از سه ماه اول می توان دوباره لیتیوم مصرف کرد زیرا جفت از جنین محافظت می کند اما این کار باید زیر نظر پزشک متخصص انجام شود و مقدار لیتیوم باید به دقت تنظیم شود. در این دوران لازم است که آزمایش خون بیش تری از فرد گرفته شود.

پس از تولد، لیتیوم دوباره می تواند به کودک صدمه بزند زیرا دیگر جفت از او محافظت نمی کند.

کاربامازپین

این دارو نیز برای تثبیت وضعیت بیمار پس از درمان به کار می رود و معمولا جایگزینی برای لیتیوم است. تب، تهوع و استفراغ علائم ناشی از مصرف این دارو هستند.

در مدت مصرف این دارو فرد باید چند بار آزمایش خون بدهد.

سدیم والپروئیک

از این دارو برای درمان صرع و تثبیت وضعیت بیمار پس از درمان استفاده می شود. در گذشته از این دارو فقط زمانی استفاده می شد که بیمار نمی توانست کاربامازپین و لیتیوم مصرف کند. اما امروزه برخی از پزشکان از این دارو برای تثبیت استفاده می کنند.

سایر داروهای افسردگی

قرص های خواب آور

مشکل کم خوابی یا بی خوابی در طول افسردگی رایج است. گاهی این مشکل نتیجه افسردگی است ولی اختلال در خواب می تواند از علت های دیگری نیز مانند بیماری های جسمی یا داروهای مصرف شده هم ناشی شود.

اگر اختلال در کم خوابی نتیجه بیماری افسردگی باشد با قرص های ضد افسردگی به راحتی درمان می شود اما اگر این مشکل دردسر ساز شود باید از یک نوع داروی ضد افسردگی استفاده کرد که علاوه بر خاصیت ضد افسردگی، آرام بخش هم باشد.

گاهی اوقات نمی توان از قرص آرام بخش در کنار قرص ضد افسردگی استفاده کرد، در این شرایط دکتر قرص خواب آور تجویز می کند.

قرص های خواب آور نباید بلند مدت مورد استفاده قرار بگیرند زیرا باعث اعتیاد افراد به قرص می شوند و ترک آن دشوار است. قرص های خواب علت اصلی بی خوابی را درمان نمی کند.

قرص های ضد اضطراب

بسیاری از افرادی که افسردگی دارند اضطراب را نیز تجربه می کنند که با درمان افسردگی از بین می رود. اگر اضطراب شدید باشد پزشک داروی ضد اضطراب هم تجویز می کند. داروهای زیادی برای درمان اضطراب وجود دارد ولی بهتر است که داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی را به صورت همزمان استفاده نکنید.

داروهای ضد اضطراب معمولا به تنهایی موثرتر هستند البته آرام بخش هم ممکن است در کنار این دارو تجویز شود.

درمان افسردگی سایکوتیک

افرادی که مبتلا که به افسردگی شدید هستند ممکن است در درک واقعیت به مشکل بخورند و دچار هذیان و توهم شوند. در این شرایط دکتر دو نوع دارو تجویز می کند.

• دارویی که بر افسردگی تاثیر می گذارد.
• دارویی که بر هذیان و توهم تاثیر می گذارد.

تحقیقات نشان می دهد که در این شرایط داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای به همراه داروهای ضد جنون تاثیر بهتری دارند از داروهای ضد جنون می توان به کلرپرومازین، تری فلوئوپرازین و هالوپریدول اشاره کرد. البته این داروها بسیار قوی هستند و چندین عارضه جانبی به دنبال دارند.

داروهای جدید تر ضدجنون مانند الانزاپین و ریسپریدون عوارض جانبی کم تری دارند و برخی از پزشکان آن ها را تجویز می کنند.

مصرف داروهای ضد جنون به تدریج کاهش می یابد و در نهایت متوقف می شود.

از کدام نوع داروی ضد افسردگی باید استفاده کنیم؟

حدود سی نوع داروی افسردگی وجود دارد و هر متخصصی از یک نوع آن استفاده می کند، تحقیقات نشان می دهند که اگر داروی ضد افسردگی برای درمان افسردگی خفیف استفاده شود عوارض جانبی بیش تری نسبت به درمان دارد، در افسردگی ملایم بهتراست از داروهای SSRI استفاده می شود زیرا معمولا بیماران آن را کنار نمی گذارند و در افسردگی های بازگشت پذیر داروهای MAOI(بازدارنده مونوآمین اکسیداز) احتمالا تاثیر بیش تری دارند.

عوامل زیادی در انتخاب داروی ضد افسردگی تاثیر دارد که باید توسط دکتر متخصص بررسی شود.

آیا این دارو برای شما مناسب است؟

داروهای ضد افسردگی عوارض جانبی مختلفی دارند و افراد مختلف در برابر عوارض جانبی گوناگون آن تاثیر پذیر هستند.

اگر در برابر یک دارو بسیار آسیب پذیر هستید بهتر است آن را تغییر دهید، ولی سعی نکنید چند بار داروی خود را عوض کنید زیرا درمان فقط زمانی نتیجه می دهد که به طور طولانی مدت داروی خود را مصرف کنید.

شما باید شرایط جسمانی خود را به طور کامل برای دکتر خود توضیح دهید تا دارویی که برای شما مناسب است را دریافت کنید.

خانم های باردار یا شیرده معمولا از داروهای ضد افسردگی استفاده نمی کنند.

درمان های پیشین

اگر کسی قبلا با یک دارو تحت درمان قرار گرفته است و پس از مدتی دوباره به افسردگی مبتلا شده بهتر است از همان دارو استفاده کند زیرا اگر دارو قبلا اثر کرده احتمالا باز هم موثر است.

اگر از دو داروی مختلف استفاده کردید و هیچ کدام موثر نبود چه باید کرد؟

بیش تر افراد پس از مصرف قرص های ضد افسردگی برای بار اول حالشان بهتر می شود. اما افرادی هستند که حتی وقتی داروی خود را عوض می کنند هم بهبودی احساس نمی کنند. اگر جزو این افراد هستید اصلا نگران نباشید راه های زیادی برای درمان افسردگی وجود دارد.

شما می توانید یکی از راه های زیر را زیر نظر دکتر خود انجام بدهید.

1. مصرف بیش تر از یک داروی خاص ( حتما باید دکتر شما تجویز کند)
2. مصرف قرصی که تاثیر داروی ضد افسردگی را تشدید کند. ( حتما باید دکتر شما تجویز کند)
3. مصرف ترکیبی از داروهای ضد افسردگی ( حتما باید دکتر شما تجویز کند)

اگر پزشک شما یکی از موارد بالا را تجویز کند احتمال دارد که لازم باشد بیش تر تحت نظر قرار بگیرید.

هم اکنون می توانید به منظور مشاوره افسردگی از طریق کلینیک ستاره ایرانیان زندگی و رزرو وقت از طریق شماره های 02122354282 و 02122247100 و 09035673050 و 09108347597 اقدام کنید.