طرحواره جلب توجه و پذیرش، که اغلب به عنوان طرح واره تایید و شناسایی نامیده می شود، یک چارچوب روانشناختی است که افراد را تحت تاثیر قرار می دهد تا دیگران را بر خودارزشمندی درونی اولویت دهند.

طرحواره جلب توجه چیست؟

 طرحواره جلب توجه (Attention and Approval-Seeking Schema) به عنوان یکی از طرحواره‌های ناسازگار اولیه (EMS) دسته‌بندی می‌شود که الگوهای عمیقی از تفکر و رفتار هستند که در دوران کودکی ایجاد می‌شوند و می‌توانند تا بزرگسالی نیز ادامه داشته باشند.

وابستگی به تایید دیگران: افراد دارای این طرحواره اغلب عزت نفس خود را بر اساس نحوه درک دیگران از آنها استوار می کنند. آنها ممکن است احساس بی‌ارزشی یا مضطرب کنند، اگر از همسالان تمجید یا تأیید نشوند، که منجر به احساس شکننده‌ای از خود ارزشمندی می‌شود که با نظرات دیگران در نوسان است.

الگوهای رفتاری این طرحواره

• خوشایند مردم: بسیاری از افراد نیازها و تمایلات خود را برای تناسب یا دوست داشتن دیگران سرکوب می کنند. این می تواند به عنوان بی میلی به بیان نظرات شخصی یا نه گفتن به درخواست ها ظاهر شود.
• جلب توجه: برخی ممکن است برای به دست آوردن شناخت دست به رفتارهای اغراق آمیز بزنند، مانند لاف زدن در مورد دستاوردها. این می تواند منجر به احساس اضطراب یا بی ارزشی در صورت عدم توجه مورد نظر شود.
• پاسخ‌های عاطفی: افرادی که تحت تأثیر این طرحواره قرار می‌گیرند، اغلب نسبت به طرد و انتقاد بسیار حساس هستند، که می‌تواند منجر به نوسانات خلقی سریع بر اساس تعاملات اجتماعی شود. آنها ممکن است زمانی که عدم پذیرش دیگران را درک کنند، احساس شرم یا سرخوردگی کنند.

طرحواره تایید و جستجوی شناسایی را می توان به دو زیر گروه اصلی تقسیم کرد:

• جویای تایید: افراد این دسته بر تناسب و دوست داشتن تمرکز می کنند. رفتارهای آن‌ها اغلب با میل به پذیرش اجتماعی برانگیخته می‌شود و آنها را به انطباق با هنجارهای گروهی به قیمت اصالتشان سوق می‌دهد.
• شناخت-جستجو: این زیرگروه از طریق دستاوردها به دنبال تحسین و مقام است. افراد ممکن است دستاوردهای خود را اغراق کنند یا برای به رسمیت شناختن دیگران دست به رفتارهای رقابتی بزنند.

مکانیسم های مقابله ای طرحواره پذیرش جویی

افراد دارای این طرحواره معمولاً در مواجهه با محرک ها یکی از سه راهبرد مقابله ای را اتخاذ می کنند:

• اجتناب: برخی ممکن است سعی کنند از موقعیت هایی اجتناب کنند که ممکن است به دنبال تأیید باشند، که می تواند منجر به انزوای اجتماعی شود.
• جبران بیش از حد: دیگران ممکن است برخلاف باورهای خود در مورد نیاز به تایید عمل کنند، شاید با اتخاذ شیوه های زندگی نامتعارف یا خرابکاری در موفقیت های خود.
• تسلیم شدن: این شامل تسلیم شدن در برابر نیاز به تایید با انطباق بیش از حد با انتظارات دیگران است.

طرحواره جستجوی تایید و شناسایی بر تعامل پیچیده بین ارزش خود و اعتبار سنجی دیگران تاکید می کند. درک این طرحواره می تواند به افراد کمک کند تا الگوهایی را تشخیص دهند که مانع ابراز واقعی خود و بهزیستی عاطفی می شوند و راه را برای روابط سالم تر با خود و دیگران هموار می کنند(منبع)(منبع)(منبع).

نشانه های طرحواره جلب توجه

نشانه‌های طرحواره جلب توجه، که به‌عنوان طرحواره تأیید و جستجوی شناسایی نیز شناخته می‌شود، شامل وابستگی شدید به واکنش‌های دیگران و اولویت دادن به اعتبار دیگران بر خودارزشمندی درونی است. افراد دارای این طرحواره اغلب ویژگی های زیر را نشان می دهند:

• میل شدید به پذیرفته شدن و دوست داشتن دیگران
• تغییرات سریع خلق و خوی بر اساس میزان پذیرش آنها توسط دیگران.
• حساسیت به اختلاف نظرها یا بازخوردها، ایجاد احساس شرم.
• اولویت دادن به اعتبارسنجی و شناسایی دیگران بر اعتبارسنجی خود.
• تمرکز بر چگونگی ظاهر زندگی آنها از نظر دیگران، از جمله ظاهر، موفقیت، موقعیت و دارایی های مادی .
• تغییر ترجیحات برای همسویی با دیگران.
• مشکلات در تصمیم گیری مستقل .
• رفتار خوشایند مردم، از جمله سرکوب خواسته ها و تمایلات خود برای عمل بر اساس آنچه فکر می کنند دیگران ترجیح می دهند. این ممکن است شامل صحبت نکردن از جانب خود و ترس از نه گفتن باشد.
• به دنبال تایید از طریق شناخت اعمال و موقعیت، داستان های بالقوه اغراق آمیز.
• اگر توجه یا شناخت مورد نظر را دریافت نکنند، دچار اضطراب یا بی ارزشی می شوند و در صورت بازخورد دادن، حالت تدافعی می گیرند.
• فقدان حس قوی هویت و تلاش برای درک نیازها، خواسته ها و احساسات خود.

این طرحواره می تواند منجر به احساس سرخوردگی، رنجش، تنهایی و پوچی به دلیل فقدان اصالت و احساس نیاز به عمل بر خلاف باورهای اصلی شود. حساسیت بیش از حد به طرد شدن نیز ممکن است باعث ناراحتی عاطفی شدید شود(منبع)(منبع)(منبع).

 ریشه های تحولی طرحواره جلب توجه

ایجاد یک طرحواره جلب توجه، که اغلب با نیاز شدید به تایید و تایید از سوی دیگران مشخص می شود، می تواند ناشی از عوامل مختلف روانی و محیطی باشد. در اینجا چند دلیل کلیدی وجود دارد که چرا افراد ممکن است این طرحواره را ایجاد کنند:

• عزت نفس پایین: یکی از علل شایع رفتار پذیرش طلبی، عزت نفس پایین است. افرادی که فاقد خودباوری هستند ممکن است احساس حقارت کنند و بر این باورند که ارزش آنها به اعتبار خارجی بستگی دارد. این می تواند منجر به الگویی از جویای تایید برای جبران احساس بی کفایتی آنها شود.
• ترس از طرد شدن: ترس از طرد شدن یا رها شدن می تواند افراد را به دنبال پذیرش از سوی دیگران سوق دهد. این ترس اغلب افراد را به انجام رفتارهایی با هدف جلب رضایت دیگران سوق می دهد، زیرا آنها معتقدند که عدم انجام این کار ممکن است منجر به طرد اجتماعی یا کاهش روابط شود.
• اضطراب: اضطراب می تواند به طور قابل توجهی به توسعه طرح واره پذیرش کمک کند. افراد ممکن است نگرانی شدیدی در مورد ناامید کردن دیگران یا مواجهه با طرد شدن داشته باشند که باعث می شود نیازها و خواسته های دیگران را بر خواسته های خود ترجیح دهند.
• تجربیات دوران کودکی: تجربیات اولیه زندگی نقش مهمی در شکل دادن به رفتارهای پذیرش طلبی دارند. بزرگ شدن در محیط‌هایی که نیازهای عاطفی نادیده گرفته شده است یا در آن سبک فرزندپروری نادیده‌انگیز وجود دارد، می‌تواند باعث شود که افراد عشق و پذیرش را با برآورده کردن انتظارات دیگران مرتبط کنند. تجارب آسیب زا نیز ممکن است این رفتار را تقویت کند، زیرا افراد یاد می گیرند برای جلوگیری از درگیری یا تنبیه، دیگران را راضی کنند.
• انتظارات فرهنگی و خانوادگی: هنجارهای اجتماعی و پویایی خانواده می تواند فشارهایی ایجاد کند که طرحواره پذیرش را تقویت کند. در فرهنگ‌ها یا خانواده‌هایی که انطباق و اعتبار دیگران را در اولویت قرار می‌دهند، ممکن است افراد احساس کنند مجبورند به‌عنوان وسیله‌ای برای تعلق و پذیرش به دنبال تأیید باشند.
• فشار همسالان: تأثیر همسالان در طول سال های شکل گیری می تواند نیاز به پذیرش را تشدید کند. افراد ممکن است برای انطباق با هنجارها یا رفتارهای گروهی تحت فشار قرار بگیرند، که باعث می شود برای حفظ جایگاه اجتماعی از همسالان خود به دنبال تأیید اعتبار باشند.

این عوامل به طور جمعی به توسعه یک طرحواره پذیرش-جستجو کمک می کنند و بر نحوه تعامل افراد با دیگران و درک ارزش خود بر اساس بازخورد بیرونی تأثیر می گذارند(منبع)(منبع)(منبع).

درمان طرحواره جلب توجه

طرحواره درمانی پذیرش یک رویکرد درمانی است که بر پرداختن و اصلاح طرحواره های ناسازگار مربوط به درخواست تایید و پذیرش از سوی دیگران تمرکز دارد. این روش درمانی تکنیک های مختلفی را برای کمک به افراد در شناخت و تغییر الگوهای فکری مضر، پاسخ های عاطفی و رفتارهای مرتبط با تمایلات پذیرش جویانه آنها ادغام می کند.

تکنیک های کلیدی در طرحواره درمانی پذیرش شامل:

تکنیک های شناختی:

شناسایی الگوهای فکری مضر: درمانگران مراجع را راهنمایی می کنند تا باورهای منفی را که از طرحواره پذیرش طلبی آنها ناشی می شود، بشناسند و به چالش بکشند. این اغلب شامل مرور تجربیات زندگی برای یافتن شواهدی است که با این باورها در تضاد است.

• جمع‌آوری داده‌ها: مراجعین شواهدی را از زندگی روزمره خود جمع‌آوری می‌کنند تا اعتبار طرحواره‌های خود را ارزیابی کنند و به آنها کمک می‌کند دیدگاه متعادل‌تری ایجاد کنند.
• پرسش سقراطی: این روش مراجع را تشویق می کند تا افکار و عقاید خود را به طور انتقادی بررسی کند که منجر به ایجاد چارچوب مجدد در ادراکات منفی می شود.

تکنیک های تجربی:

• کار صندلی: مراجعین در گفتگو بین بخش‌های مختلف خود یا افراد مهم شرکت می‌کنند و به آنها اجازه می‌دهد تا تجربیات و احساسات گذشته را در یک محیط امن پردازش کنند.
• ایفای نقش: این تکنیک مراجعین را قادر می سازد تا رفتارها و پاسخ های جدید را تمرین کنند و به آنها کمک می کند تا این تغییرات را در موقعیت های زندگی واقعی ادغام کنند.

تکنیک های رفتاری:

• تمرین رفتارهای انطباقی: ممراجعین استراتژی‌های مقابله‌ای جدید و سالم‌تر را از طریق تصویرسازی یا سناریوهای نقش‌آفرینی تمرین می‌کنند و به توانایی‌شان برای پاسخ‌گویی متفاوت اعتماد می‌کنند.
• تکالیف خانه: مراجعین تشویق می شوند تا آنچه را که در درمان می آموزند در موقعیت های زندگی واقعی به کار گیرند و تجربیات خود را برای تقویت تغییرات مثبت گزارش دهند.

اهداف طرحواره درمانی پذیرش

• شناسایی طرحواره های ناسازگار اولیه مرتبط با پذیرش.
• اعتبار بخشیدن به نیازهای عاطفی برآورده نشده که به طرحواره کمک می کنند.
• اصلاح باورها و رفتارهای ناسازگار برای بهبود عملکرد کلی.
• ایجاد یک محیط درمانی حمایتی که یادگیری مهارت های سازگاری را تشویق می کند.

هدف این رویکرد نه تنها پرداختن به علائم مرتبط با طرحواره پذیرش، بلکه تقویت درک عمیق تر از خود است که در نهایت منجر به روابط سالم تر و بهبود عزت نفس می شود(منبع)(منبع).

برای تماس با مرکز طرحواره درمانی و ارتباط با بهترین طرحواره درمان در تهران می توانید از شماره های 02122354282 و 02188422495 کمک بخواهید.