طرحواره محرومیت عاطفی یک مفهوم روانشناختی است که شامل این باور عمیق است که نیازهای عاطفی فرد در روابط برآورده نمی شود.

طرحواره محرومیت هیجانی

طرحواره محرومیت هیجانی اغلب از تجارب غفلت یا نیازهای عاطفی برآورده نشده در دوران کودکی ایجاد می شود که منجر به مشکلات در بیان احساسات و ایجاد ارتباط سالم با دیگران می شود.

ایده اصلی در این است که نیازهای عاطفی فرد برای حمایت، درک، و اعتبار به طور مداوم در روابط برآورده نمی شود.

ریشه های این طرحواره معمولاً از بی توجهی مداوم یا عدم پاسخگویی توسط مراقبان در دوران کودکی ناشی می شود.

انواع طرحواره محرومیت :

• محرومیت حفاظتی: احساس فقدان راهنمایی و محافظت.
• محرومیت از همدلی: احساس سوء تفاهم یا شنیده نشدن.
• محرومیت از تربیت: احساس عدم حمایت یا بی توجهی(منبع).

افراد مبتلا به این طرحواره اغلب احساس تنهایی، تلخی، افسردگی و قطع ارتباط با دیگران می کنند. آنها ممکن است برای بیان مؤثر احساسات خود مبارزه کنند و ممکن است در رفتارهای ناسازگاری مانند تأیید بیش از حد یا ایثارگری شرکت کنند. این رفتارها می تواند این باور را تقویت کند که نیازهای آنها برای دیگران سنگین است(منبع)(منبع).

ریشه های تحولی طرحواره محرومیت هیجانی

ریشه‌های تکاملی طرحواره محرومیت عاطفی عمیقاً در تجربیات اولیه زندگی، به‌ویژه تجربیاتی که شامل مراقبان اولیه هستند، نهفته است. این طرحواره زمانی ایجاد می‌شود که نیازهای عاطفی کودک برای محبت، همدلی و حمایت به‌طور مداوم توسط مراقبین او برآورده نشده یا به درستی درک نشود. در اینجا برخی از جنبه های کلیدی مربوط به ریشه های تکاملی آن وجود دارد:

• ریشه های رشد

تجارب دوران کودکی: طرحواره محرومیت عاطفی اغلب از تجربیات دوران کودکی ناشی می شود که در آن مراقبان از ارائه حمایت عاطفی کافی شکست می خورند. این می تواند به دلیل بی توجهی یا به دلیل کمبود منابع (مثلاً به دلیل مشکلات سلامت روان) برای پاسخگویی به این نیازها رخ دهد.

دلبستگی ناایمن: مشابه الگوهای دلبستگی ناایمن، کودکان مبتلا به این طرحواره ممکن است احساس کنند که مراقبانشان شنیده نشده یا دیده نمی شوند و آنها را به این باور می رساند که نیازهای عاطفی آنها هرگز به طور کامل برآورده نمی شود.

• سبک ها و طرحواره های فرزندپروری

رفتار والدین: تحقیقات نشان می‌دهد که رفتار والدین نقش مهمی در شکل‌دهی طرحواره‌ها دارد. پرسشنامه‌ای که سبک‌های فرزندپروری را ارزیابی می‌کند نشان می‌دهد که رفتارهای خاصی می‌توانند توسعه طرحواره‌های خاص، از جمله محرومیت عاطفی را پیش‌بینی کنند.

پرسشنامه ریشه های تکاملی: سؤالات 1 تا 5 در برخی پرسشنامه ها به طور خاص ریشه های تکاملی این طرحواره را با یک سیستم نمره دهی معکوس در مقایسه با طرحواره های دیگر ارزیابی می کنند.

• تاثیر بر زندگی بزرگسالان

بزرگسالان مبتلا به این طرحواره اغلب با احساس تنهایی و افسردگی دست و پنجه نرم می کنند. آنها ممکن است احساسات خود را سرکوب کنند یا با ابراز قاطعانه تر آنها را جبران کنند، که می تواند باورهای منفی در مورد نیازهای برآورده نشده را تقویت کند(منبع)(منبع).

به طور کلی، ریشه‌های تکاملی طرح‌واره محرومیت عاطفی نشان می‌دهد که چگونه تجربیات اولیه زندگی، باورهای ریشه‌دار درباره شایستگی فرد برای عشق و حمایت را شکل می‌دهد(منبع)(منبع).

خطاهای شناختی در طرحواره محرومیت هیجانی

خطاهای شناختی در طرحواره محرومیت عاطفی اغلب به صورت شیوه های تفکر تحریف شده یا مغرضانه ظاهر می شود که باورهای منفی در مورد برآورده نشدن نیازهای عاطفی فرد را تقویت می کند. در اینجا برخی از خطاهای شناختی رایج مرتبط با این طرحواره آورده شده است:

• فکر کردن به همه یا هیچ:

افراد ممکن است بر این باور باشند که یا حمایت عاطفی کاملی دریافت می‌کنند یا اصلاً هیچ حمایتی دریافت نمی‌کنند و این ایده را تقویت می‌کند که نیازهایشان برآورده نمی‌شود.

• تعمیم بیش از حد:

یک نمونه از نیازهای عاطفی برآورده نشده می تواند منجر به این باور عمومی شود که هیچ کس هرگز این نیازها را برآورده نخواهد کرد.

• ذهن خوانی: 

فرض اینکه دیگران مایل نیستند یا قادر به ارائه حمایت عاطفی بدون مدرک نیستند، که باعث تقویت احساس انزوا می شود.

• استدلال عاطفی:

اعتقاد به این که چون احساس می‌کنند از نظر عاطفی محروم هستند، باید درست باشد که دیگران نمی‌توانند نیازهایشان را برآورده کنند.

• فاجعه سازی: 

اغراق در عواقب ابراز احساسات یا جستجوی حمایت که منجر به رفتارهای اجتنابی می شود.

• کاهش تجارب مثبت:

نادیده گرفتن مواردی که نیازهای عاطفی برای حفظ اعتبار طرحواره برآورده شده است.

این خطاهای شناختی با تداوم انتظارات منفی در مورد روابط و ارزش شخصی برای عشق و مراقبت، به احساس تنهایی، افسردگی و اضطراب کمک می کند. آنها همچنین باعث می شوند که افراد به دلیل ترس از طرد شدن یا ناامیدی از ابراز احساسات خود به طور آشکار یا درخواست کمک از دیگران اجتناب کنند(منبع)(منبع).

پرداختن به این تحریفات شناختی از طریق درمان هایی مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT) و طرحواره درمانی می تواند به افراد کمک کند تا این الگوها را شناسایی کرده و به چالش بکشند و ادراکات و رفتارهای سالم تری را پرورش دهند(منبع)(منبع).

اثر طرحواره محرومیت عاطفی بر رابطه

طرحواره محرومیت عاطفی با شکل دادن به نحوه درک افراد و تعامل با دیگران، به طور قابل توجهی بر روابط عاطفی تأثیر می گذارد. در اینجا برخی از اثرات کلیدی وجود دارد:

• انتظار نیازهای برآورده نشده: 

افراد دارای این طرحواره اغلب بر این باورند که نیازهای عاطفی آنها در روابط برآورده نمی شود، که منجر به یک پیشگویی خودشکوفایی می شود که در آن یا از بیان نیازهای خود اجتناب می کنند یا وقتی در نهایت انجام می دهند دیگران را تحت تأثیر قرار می دهند.

• جذب شریک عاطفی غیرقابل دسترس: 

افرادی که دارای طرحواره محرومیت عاطفی هستند، ممکن است شریکی را جذب کنند که از نظر عاطفی در دسترس نیستند یا تسلیم نمی شوند و باورهای منفی آنها را در مورد نیازهای برآورده نشده تقویت می کند.

• مشکل در ابراز احساسات: 

آنها برای ابراز احساسات به طور مؤثر تلاش می کنند، که می تواند منجر به احساس انزوا و قطع ارتباط با دیگران شود.

• اجتناب از صمیمیت:

برخی افراد ممکن است به دلیل توقعات کم از دریافت حمایت عاطفی یا ترس از طرد شدن، از روابط صمیمانه به کلی اجتناب کنند.

• رفتارهای جبرانی:

 برای کنار آمدن با احساس محرومیت، برخی افراد ممکن است بیش از حد خواستار شوند یا در روابط متمایل شوند، در حالی که برخی دیگر ممکن است تمایلات خودشیفتگی را به عنوان راهی برای اطمینان از برآورده شدن نیازهایشان ایجاد کنند.

• تأثیر بر ادراک خود:

اگر افراد خود را برای حمایت دیگران بیش از حد نیازمند بدانند، این طرحواره می‌تواند باعث شود که احساس نقص یا بی‌ارزشی کنند و پویایی روابط را پیچیده‌تر کند(منبع).

این رفتار ها اغلب منجر به روابط تیره یا رضایت‌بخش می‌شوند که در آن فرد احساس می‌کند درک نشده و حمایت نمی‌شود. پرداختن به این الگوها از طریق درمان می‌تواند به بهبود کیفیت رابطه با تقویت ارتباط سالم‌تر و سبک‌های دلبستگی کمک کند(منبع)(منبع).

برای تماس با مرکز طرحواره درمانی و ارتباط با بهترین طرحواره درمان در تهران می توانید از شماره های 02122354282 و 02188422495 کمک بخواهید.