افراد دارای طرحواره ایثار اغلب بدون در نظر گرفتن نیازها یا رفاه خود، بیش از حد در بخشش شرکت می کنند که منجر به عدم تعادل در روابط می شود و به طور بالقوه باعث احساس خستگی و فرسودگی می شود.

طرحواره ایثار چیست؟

طرحواره ایثار یک الگوی شناختی ناسازگاری است که در طرحواره درمانی شناسایی شده است. این شامل اولویت دادن به نیازهای دیگران بر نیازهای خود است که ناشی از ترس از ایجاد درد برای دیگران یا احساس گناه از خودخواه بودن است. این تمرکز بیش از حد بر روی برآوردن نیازهای دیگران می تواند منجر به نادیده گرفتن رضایت شخصی و مراقبت از خود شود و در نتیجه احساس فرسودگی شغلی و رنجش را ایجاد کند(منبع).

ویژگی های مهم افراد دارای این طرحواره:

• اولویت بندی: افراد دارای این طرحواره به طور مداوم نیازهای دیگران را بر نیازهای خود ترجیح می دهند.
• انگیزه ها: دلایل رایج عبارتند از جلوگیری از درد دیگران، اجتناب از احساس گناه از احساس خودخواهی، و حفظ ارتباط با کسانی که به عنوان نیازمند شناخته می شوند.
• عواقب: مشکل در تعیین حد و مرز، نه گفتن به درخواست ها و تجربه فرسودگی شغلی به دلیل نیازهای شخصی برآورده نشده.
• ریشه ها: اغلب از حساسیت حاد نسبت به درد دیگران یا تجربیات گذشته که در آن از خود گذشتگی برای حفظ روابط ضروری تلقی می شود، ایجاد می شود(منبع)(منبع).

نشانه هایی که طرحواره ایثارگری داشته باشید:

• شما اغلب نیازهای دیگران را بر نیازهای خود اولویت می دهید.
• شما با نه گفتن یا ابراز خواسته های خود دست و پنجه نرم می کنید.
• زمانی که ابتدا منافع خود را در نظر می گیرید احساس گناه می کنید.
• شما به شدت همدل هستید، اما از رفاه عاطفی خود غافل هستید.

درک این طرحواره برای پرداختن به الگوهایی که ممکن است به روابط ناسالم و پریشانی شخصی منجر شود، حیاتی است(منبع)(منبع).

علت طرحواره ایثار

علت طرحواره ایثار را می توان به عوامل متعددی نسبت داد که اغلب ریشه در تجربیات اولیه زندگی و الگوهای شناختی دارند. در اینجا چند دلیل کلیدی وجود دارد:

• احساس مسئولیت: افرادی که طرحواره ایثارگری دارند، اغلب نسبت به دیگران، به ویژه کسانی که آنها را ضعیف تر یا نیازمند می دانند، احساس مسئولیت مبالغه آمیز دارند. این باعث می شود که آنها نیازهای دیگران را بر نیازهای خود ترجیح دهند.
• ترس از ناامید کردن دیگران: یک محرک اصلی ترس از ایجاد درد یا ناامیدی برای دیگران است که به آنها انگیزه می دهد که دائماً بیشتر از چیزی که دریافت می کنند ببخشند.
• تجارب اولیه زندگی: این طرحواره ممکن است از تجارب کودکی ایجاد شود که در آن از خود گذشتگی برای حفظ روابط یا اجتناب از تعارض ضروری تلقی می شد. به عنوان مثال، بزرگ شدن در خانواده ای که باید از خواهر و برادر یا والدین مراقبت کند، ممکن است این الگو را القا کند.
• طرحواره محرومیت عاطفی: اغلب با محرومیت عاطفی مرتبط است، افراد ممکن است احساس کنند که نیازهایشان برآورده نمی شود در حالی که به طور گسترده از دیگران مراقبت می کنند. این ترکیب می تواند احساس فرسودگی و رنجش را تشدید کند.
• منتقد محرک گناه: یک منتقد قوی درونی که هنگام در نظر گرفتن نیازهای شخصی احساس گناه را تقویت می کند نیز می تواند به حفظ این طرحواره کمک کند(منبع)(منبع).

درک این علل زمینه ای برای پرداختن و تغییر الگوهای ناسازگار مرتبط با طرحواره ایثار از طریق مداخلات درمانی مانند طرحواره درمانی بسیار مهم است(منبع)(منبع).

تاثیر طرحواره ایثار بر روابط بین فردی

طرحواره ایثار به طور قابل توجهی بر روابط بین فردی تأثیر می گذارد و افراد را به سمت اولویت دادن به نیازهای دیگران بر نیازهای خود سوق می دهد که اغلب منجر به پویایی های ناسالم می شود. در اینجا برخی از اثرات کلیدی وجود دارد:

• روابط نامتعادل: افراد دارای طرحواره ایثار تمایل دارند که خواسته ها و نیازهای خود را نادیده بگیرند و روابط نامتعادلی ایجاد کنند که در آن به طور مداوم بیشتر از دریافت می کنند. این می تواند منجر به احساس خشم و فرسودگی شود.
• سرکوب عاطفی: این افراد با اولویت دادن مداوم به دیگران، ممکن است احساسات خود از جمله احساس گناه، شرم، غم و تنهایی را سرکوب کنند. این سرکوب می تواند مانع ارتباط باز و ارتباط عاطفی واقعی در روابط شود.
• ترس از رها شدن یا تنبیه: ترس از رها شدن یا تنبیه شدن در صورتی که با انتظارات دیگران مطابقت نداشته باشند، بسیاری از رفتارهای فداکارانه را هدایت می کند. این ترس می تواند منجر به اضطراب در روابط شود و طرحواره را تقویت کند.
• فقدان تحقق شخصی: اولویت دادن مداوم به دیگران می تواند افراد را از تعقیب اهداف شخصی یا رسیدن به رضایت در زندگی خود باز دارد. با گذشت زمان، این عدم تحقق می تواند روابط بین فردی را تحت فشار قرار دهد زیرا نیازهای شخصی برآورده نشده بیشتر می شود.
• دشواری تعیین مرزها: افراد دارای طرحواره ایثار اغلب با تعیین مرزهای سالم مشکل دارند، زیرا آنها اجتناب از تعارض را بر ابراز نیازهای خود اولویت می دهند. این دشواری منجر به عدم تعادل بیشتر و بهره برداری بالقوه در روابط می شود(منبع)(منبع).

اثرات طرحواره ایثار بر زندگی

• فرسودگی شغلی: از خودگذشتگی مداوم بدون متقابل می تواند منجر به خستگی عاطفی شود.
• وابستگی‌های ناسالم: وابستگی‌هایی را تقویت می‌کند که در آن یکی از طرفین برای تأیید عاطفی به شدت به دیگری متکی است.
• فرصت‌های از دست رفته برای رشد: نادیده گرفتن فرصت‌های رشد شخصی به دلیل تمرکز بیش از حد بر دیگران، مانع رشد فردی در چارچوب رابطه می‌شود.

به طور کلی، در حالی که قصد پشت رفتارهای فداکارانه ممکن است مثبت باشد (مثلاً حفظ هارمونی)، در نهایت اگر با مراقبت از خود و ابراز وجود متعادل نباشد، به پویایی روابط ناسالم کمک می کند(منبع)(منبع).

درمان طرحواره ایثار

طرحواره درمانی فداکاری، بر پرداختن و تغییر طرحواره ایثار تمرکز دارد. این طرحواره شامل یک الگوی پایدار است که در آن افراد نیازهای دیگران را بر نیازهای خود ترجیح می دهند، که اغلب منجر به خستگی عاطفی و مسائل مربوط به رضایت شخصی می شود. در اینجا نحوه برخورد درمانی با این موضوع آمده است:

• شناسایی و درک طرحواره: اولین گام شامل شناخت طرحواره ایثار و تأثیر آن بر زندگی فرد است. افراد باید درک کنند که ارزش آنها صرفاً به کمک به دیگران بستگی ندارد.
• مداخلات شناختی: این مداخلات شامل به چالش کشیدن افکار منفی مرتبط با مراقبت از خود، مانند احساس گناه یا شرم است.
• مداخلات متمرکز بر احساسات: تکنیک هایی مانند گفتگوهای صندلی به مراجع کمک می کند تا احساسات سرکوب شده را بیان کند و بر نیازهای شخصی تمرکز کند.
• تصویرسازی هدایت‌شده: برای کشف تجربیات اولیه که به توسعه طرحواره کمک می‌کنند و قالب‌بندی مثبت آنها استفاده می‌شود.
• مداخلات رفتاری: پاسخ‌های قاطعانه ایفای نقش (مثلاً «نه» گفتن) به ایجاد الگوهای ارتباطی سالم‌تر در روابط کمک می‌کند.
• ایجاد قاطعیت: مراجعین با تمرین پاسخ‌های قاطعانه مانند «اجازه دهید در مورد آن فکر کنم» قبل از تعهد به درخواست‌های دیگران، یاد می‌گیرند که مرزها را تعیین کنند.
• رویارویی همدلانه: درمانگران با رفتارهای ناسازگارانه مراجعان به طور همدلانه با آنها مواجه می‌شوند و نشان می‌دهند که چگونه این الگوها بدون قضاوت یا انتقاد، خود را تخریب می‌کنند.
• فرزندپروری محدود: این رویکرد با تأیید نیازهای برآورده نشده دوران کودکی، حمایت عاطفی را فراهم می کند، که می تواند به شکل گیری طرحواره های ناسازگار مانند ایثار در بزرگسالی کمک کند(منبع).

تکالیف خانه:

• نگه داشتن یک "دفترچه خاطرات طرحواره" به ردیابی محرک های رفتارهای فداکارانه کمک می کند.
• استفاده از فلش کارت ها باورهای منفی مرتبط با اولویت بندی نیازهای خود را به چالش می کشد.

با به کارگیری این استراتژی ها، افراد می توانند شروع به رهایی از چرخه ایثار بیش از حد به هزینه خود کنند و در عین حال رفاه شخصی را حفظ کنند.

اهداف طرحواره درمانی فداکاری طرحواره های ناسازگار را اصلاح کنید و نیازهای عاطفی اصلی برآورده نشده را برآورده کنید و الگوهای روابط سالم تری را از طریق ارتباط موثر و تعیین مرز ایجاد کنید.

به طور کلی، طرحواره درمانی فداکاری با هدف توانمندسازی افراد از طریق کمک به آنها برای شناخت ارزش خود فراتر از فداکاری برای دیگران و پرورش رویکرد متعادل تر به روابط بین فردی از طریق بهبود مهارت های خودآگاهی و ابراز وجود است(منبع)(منبع).