خشونت و پرخشگری رفتاری غریزی یا آموخته شده است؟

خشونت و پرخشگری رفتاری غریزی یا آموخته شده است؟ برای کنترل رفتارهای خشونت آمیز ابتدا باید در مورد آن ها اطلاعات کافی را به دست آورید تا بتوانید این رفتارها را مدیریت و میزان پرخاشگری را به حداقل برسانید.

خشونت و پرخشگری رفتاری

یکی از سوالات مهم که در رابطه با خشونت و پرخاشگری پیش می آید این است که، خشونت امری غریزی یا آموختنی است؟

در ابتدا باید بدانیم که فرآیند یادگیری و رفتارهای غریزی چگونه هستند.

غریزه چیست؟

رفتار غریزی شامل عملکرد یا مجموعه رفتارهایی می شود که به صورت فطری و ذاتی در جاندار از ابتدای تولد وجود داشته است. رفتارهای غریزی نیاز به یادگیری و آموزش ندارند و از همان ابتدای تولد جاندار توانایی انجام آن را دارد.

 از جمله این کارها می توان به مکیدن انگشت در نوزاد و حرکت پرندگان به سمت سرزمین های گرم اشاره کرد. 

فرآیند یادگیری

سامانه و سیستم عصبی باعث می شود که بعضی از موجودات زنده توانایی یادگیری را کسب کنند این امور متناسب با توانایی ذهنی موجودات ایجاد می شود.

فرآیند یادگیری، تغییرات و تحولاتی که در مغز و سامانه عصبی روی می دهد، نحوه پردازش و ذخیره سازی اطلاعات و بسیاری چیزهای دیگر هنوز مشخص نشده اند.

اما در نهایت موجود می تواند به علت ها و معلول ها آگاه شود و به همین روش رفتاری متناسب در برابر امور و شرایط از خودش نشان دهد.

عمده ترین عملکردهای حیاتی به صورت غریزی است.

رفتارهای حیاتی، مجموعه رفتارهایی هستند که در صورت ناتوانی در انجام آن ها زندگی موجود زنده با دشواری و خطر مواجه می شود، این عملکرد نوعی رفتار غریزی است.

به طور مثال اگر پرندگان به مناطق گرمسیری کوچ نکنند در سرما میمیرند و منقرض می شوند.

به همین دلیل است که اغلب عملکردهای ضروری و حیاتی در هنگام تولد برای موجود زنده فراهم می شود.

خشونت وپرخاشگری در برخی از جانوران غریزی است.

همان طور که گفته شد حیوانات نیز رفتارهای خشونت آمیزی دارند. آیا حیوانات این رفتار را در محیط و از حیوانات دیگر می آموزند؟ یا این رفتارها به صورت غریزی در آن ها قرار دارد و در شرایط و هنگام نیاز آن را نشان می دهند؟

خشونت و پرخاشگری هم می تواند غریزی باشد، هم یادگرفته شود.

نوزاد برخی از حیوانات جدا از والد و همنوعان خود رشد می کند ولی با این وجود هنگام خطر رفتارهای خشونت آمیز از خودش نشان می دهد. مانند حیوانات خانگی که دور از حیات وحش زندگی می کنند ولی رفتارهای خشونت آمیز را دارند.

این نیز در بین حیوانات دیده شده که حیواناتی که توانایی شکار طعمه را نداشته اند پس از قرار گرفتن در بین همنوعان خود شیوه شکار و کشتن طعمه را یاد گرفته اند.

خشونت و پرخاشگری بیش تر از طریق یادگیری آموخته می شود.

میزان محدودی از خشونت غریزی است و سایر نمودهای خشونت به صورت یادگیری آموخته می شوند.

این امر در انسان ها بیش تر دیده می شود زیرا سیستم عصبی در انسان گسترده تر و پیشرفته تر است و از توانایی بیش تری برای یادگیری برخوردار است.

متاسفانه یا خوشبختانه این توانایی شامل خشونت نیز می شود و به همین دلیل بسیاری از رفتارها و حرکات خشونت آمیز ناشی از آموخته های افراد در بین دوستان، اعضای خانواده و جامعه است.

اغلب والدین در هنگام مراجعه به روان شناس از رفتارهای خشونت آمیز فرزندانشان دلخور و نگران هستند. ولی با کمی پرس و جو مشخص می شود که فرد دیگری در خانواده نیز همین علائم خشونت آمیز را دارد.

این یادگیری در سنین پایین به خانواده محدود می شود و با بزرگ شدن کودک شامل اجتماع، فرهنگ، محل کار و دوستان نیز می شود.

بعضی از رفتارهای انسان در کنترل غریزه است.

همان طور که گفته شد سیستم عصبی انسان بسیار پیچیده است. به همین دلیل رفتارهای غریزی بخش کوچکی از رفتارهای انسان را تشکیل می دهند . 

به طور مثال بحث فرزند آوری و پرورش کودک ممکن است غریزی باشد اما نحوه انجام آن در افراد متفاوت است. بنابراین احساس جنسی، غریزی است اما نحوه بیان آن به یادگیری، آموخته ها و مهارت های فرد بستگی دارد.

در هر صورت آدمی سال های زیادی را در جنگل ها گذرانده است و مطمئنا در این مدت از رفتارهای غریزی برای بقای خود استفاده کرده است.

اما با توسعه و تحولات در جامعه بشری، دیگر نیاز به شکار، خشونت و پرخاشگری کم تر شده است ولی همچنان از بین نرفته است و هنوز هم از رشد و تحولات انسان جلوگیری می کند.

به طور کلی خشونت و پرخاشگری تا میزان کمی غریزی است ولی بیش تر آن به وسیله یادگیری به وجود می آید.